สามารถสืบค้นผลงานวิจัยและองค์ความรู้การเกษตร ได้ที่ https://tarr.arda.or.th/ปี 2565

ต้นจาก ประโยชน์ ลักษณะและสภาพแวดล้อม

ต้นจาก เป็นปาล์มที่สามารถพบได้ทั่วไปตามบริเวณปากน้ำและป่าชายเลน ที่เชื่อมต่อระหว่างแม่น้ำและปากอ่าว โดยเฉพาะในเขตมหาสมุทรอินเดียและมหาสมุทรแปซิฟิก เป็นปาล์มที่ปรับตัวเข้ากับสภาพนิเวศแบบป่าชายเลนเพียงชนิดเดียวในตระกูลปาล์มที่มีทั้งหมด ต้นจากจึงเป็นแหล่งอาศัยของลูกสัตว์น้ำทะเลในช่วงแรกเกิด และยังช่วยรักษาระบบนิเวศบริเวณชายฝั่ง ป้องกันการถูกกัดเซาะ นอกจากนี้ส่วนต่างๆ ของต้นไม้ชนิดนี้สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลายประการ

ผลจากที่ได้จากต้นจากนั้น มีเนื้อผลที่มีความนุ่มสีขาวใสคล้ายลูกตาลสามารถนำมารับประทานสด หรือนำมาทำเป็นของหวานประเภทลอยแก้ว และทำเค้กได้ และน้ำหวานที่ได้สามารถนำมาเคี่ยวเพื่อผลิตเป็นน้ำตาลก้อนได้  ส่วนของใบถูกนำมาใช้มวนยาสูบและใช้มุงหลังคา ทำฝาบ้านตั้งแต่ยุคอดีต แต่ในปัจจุบันนิยมนำมาใช้ผลิตเป็นเครื่องจักสานต่างๆ และนำมาใช้ห่อขนมไทย เมื่อตัดเฉพาะใบออกแล้วจะเหลือทางจากสามารถนำมาถักสานเป็นรั้วหรือนำมาทำเป็นเชื้อเพลิงให้ความร้อนได้ โคนกาบใบขนาดใหญ่นำมาแพหรือชูชีพเพื่อเกาะลอยน้ำ

ต้นจากจะมีเหง้าหรือหินจาก พบทั้งอยู่ใต้ดินและอยู่เหนือดิน แตกเป็นกอกระจุกตัวกันเป็นกลุ่ม ต้นสูงราว 5-8 เมตร โคนก้านใบและเยื่อลำต้นมีโพรงอากาศ มีระบบรากฝอยจำนวนมากและมีรากที่ยาวแผ่ไปรอบโคนต้น มีใบเดี่ยวแบบขนนกแตกรอบลำต้นเหมือนต้นปาล์มทั่วไป แต่ละต้นจะมีใบประมาณ 5-8 ใบ ก้านใบใหญ่ หนา อิ่มอวบ โคนก้านใบเป็นพอนผลิตน้ำหวานและเก็บรักษาไว้ แต่ละใบจะประกอบด้วยทางจากหรือใบย่อยเรียวยาวราว 40 ใบ เมื่อใบแก่เต็มที่จะทิ้งใบย่อย มีดอกทั้งสองเพศในต้นเดียวกัน มีความยาวของช่อดอกตั้งแต่ 50 เซนติเมตรขึ้นไป แตกผลที่ปลายก้านดอกเป็นทะลาย แต่ละทลายประกอบด้วยผลจำนวน 50-120 ผล บริเวณโคนผลจะมีหนามแหลมสั้นๆ ผลมีรูปทรงคล้ายสามเหลี่ยม สีเปลือกผลเป็นสีน้ำตาลแกมแดง เปลือกหนา ด้านในผลจะมีเนื้อผลสีขาวใส่ เนื้ออ่อนนุ่ม แต่เนื้อผลจะแข็งขึ้นเมื่อมีอายุแก่ขึ้น ในกลางผลจะมีเมล็ด 1 เมล็ด

ต้นจากเป็นพืชที่ชอบดินโคลนในแหล่งน้ำกร่อยและน้ำจืดผสมกัน แม้กระทั่งในดินบนบกที่มีความชุ่มชื้นสูงก็สามารถเจริญเติบโตได้ แต่อย่างไรก็ตามมาควรจะปลูกในที่ที่มีน้ำขังยาวนาน ทำเลที่ปลูกควรมีแสงแดดส่องถึงตลอดวันจะทำให้ได้ผลผลิตสูงทั้งส่วนของใบและผลที่เราสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้เต็มที่ และต้องมีปริมาณน้ำเพื่อใช้ในการให้ความชุ่มชื้นเพียงพอต่อการเจริญเติบโตของต้นจากด้วย

สามารถสืบค้นผลงานวิจัยและองค์ความรู้การเกษตร ได้ที่  https://tarr.arda.or.th

พันธมิตร

Chulabook