สามารถสืบค้นผลงานวิจัยและองค์ความรู้การเกษตร ได้ที่ https://tarr.arda.or.th/ปี 2565

สะเดาไทย ผักพื้นเมืองรสขม

สะเดาไทย หรือสะเดา เป็นพืชที่เราได้ยินชื่อและคุ้นหูกันมาก จัดเป็นพืชสารพัดประโยชน์ ที่สามารถพบเห็นได้ทั่วไปในจังหวัดต่างๆ แถบภาคเหนือตอนล่างและภาคกลาง โดยสามารถจัดเป็น 2 ชนิด คือสะเดายอดเขียวและสะเดายอดแดง โดยสะเดายอดเขียวนั้นจะมียอดที่มีรสชาตขมน้องกว่าสะเดายอดแดง บ้างก็เรียกสะเดามันหรือสะเดาหวาน เพราะไม่ค่อยขมเท่าสะเดายอดแดงนั่นเอง

การนำสะเดามาใช้ประโยชน์ในไทยนั้นพบมาช้านาน ทั้งการนำยอดมาบริโภคเป็นอาหารและใช้เป็นสมุนไพร เนื้อไม้นำมาทำเป็นไม้แปรรูปในงานก่อสร้างบ้านเรือน ทั้งเป็นเสาเรือน วงกบ ประตู หน้าต่าง และยังนำมาขุดเป็นเรือ และประกอบเป็นเครื่องเรือนต่างๆ ที่มีความแข็งแรงทนทาน อายุการใช้งานนาน ส่วนในต่างประเทศนั้นพบว่าในประเทศอินเดียได้เรียกไม้ชนิดนี้ว่าเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์หรือไม้มหัศจรรย์ เพราะถูกนำมาใช้เป็นยาพื้นบ้านในการรักษาโรคและเป็นอาหารเสริมบำรุงสุขภาพ กิ่งสะเดายังถูกใช้ทำเป็นไม้ถูฟันแทนแปรงสีฟันและใช้เพื่อรักษาโรคเหงือกและปกป้องฟันได้อีกด้วย ปัจจุบันสารสกัดจากเมล็ดสะเดา และน้ำมันสะเดาถูกนำมาใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตยาสีฟัน สบู่ แชมพู ยาทาภายนอกเพื่อรักษาโรคผิวหนัง ส่วนกากเหลือทิ้งจากการสกัดเมล็ดถูกนำมาใช้เป็นส่วนผสมในอาหารสัตว์ ปุ๋ย และยังสามารถสกัดเอาสารอะซาไดแรคตินมาใช้เป็นสารฆ่าแมลงศัตรูพืชด้วย

สะเดาไทย เป็นพืชที่มีการเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว ทนได้ทั้งอากาศร้อนและอากาศเย็น ไม่ทนต่อดินที่มีน้ำขัง รวมทั้งดินเปรี้ยวจัดและเค็มจัด ดินควรมีค่า pH ระหว่าง 6.2-6.5 สามารถเติบโตได้ในดินทุกชนิด แม้กระทั่งดินทรายบริเวณชายหาดที่มีอินทรียวัตถุต่ำก็ยังสามารถเจริญเติบโตได้ อัตราการเจริญเติบโตของต้นสะเดาไทยแม้ว่าจะเติบโตเร็วแต่ก็ขึ้นกับความเอื้ออำนวยของสภาพแวดล้อม เป็นพืชที่ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องแมลงมาก่อกวน

การปลูกสะเดาไทยนิยมนำมาปลูกด้วยการเพาะเมล็ด โดยเก็บจากต้น แล้วนำเมล็ดที่ได้มาคลุกทรายและขยำก่อนที่จะนำไปล้างน้ำให้เหลือแต่เมล็ดโดยไม่มีเยื่อหุ้มแล้วจึงนำมาเพาะในแปลงเพาะด้วยการกว่านและกลบดินบางๆ แล้วจึงนำฟางแห้งมาคลุมทับอีกครั้ง ใช้เวลาราว 5-7 เมล็ดจะเริ่มงอก จะต้องเตรียมดินให้เหมาะสมด้วยการไถพรวนดินให้ร่วน เว้นระยะปลูก 2*4 เมตร โดยใช้ต้นกล้าที่มีความสูงราว 8-12 นิ้ว โดยเฉลี่ยจะมีอายุประมาณ 4-5 เดือน โดยเลือกปลูกในช่วงที่ดินมีความชุ่มชื้นสูงหลังฝนตก และให้ทำการกำจัดหญ้าวัชพืชเสมอในช่วง 1 ปีแรกที่ทำการปลูก เมื่อต้นสะเดาไทยสูงได้ 1 เมตรให้ทำการตัดแต่งกิ่งให้เหมาะสม

สามารถสืบค้นผลงานวิจัยและองค์ความรู้การเกษตร ได้ที่  https://tarr.arda.or.th

พันธมิตร

Chulabook