ว่านเปราะหอม เป็นพันธุ์ไม้ประเภทลงหัว และเป็นไม้ล้มลุก มีหัวหรือเหง้าแง่ทรงกลมรี สีเหลืองอ่อน ถ้าแก่จัดจะมีสีน้ำตาลเข้ม เหง้าจะฝังอยู่ใต้ดินเหมือนหัวกระชาย เป็นพืชที่มีอายุหลายปี โดยจะแห้งตายเองในช่วงอากาศหนาวและเจริญเติบโตขึ้นมาใหม่ในช่วงที่มีฝน ใบว่านและรากมีกลิ่นหอมจางๆ ใบหนา มน แต่ปลายเรียวแหลม ใบด้านบนมีสีเขียวมันวาว ส่วนใบด้านล่างมีสีเขียว มีขนละเอียดสีขาวเกาะอยู่ เมื่อแตกใบจะค่อยๆ ผลิดอกบริเวณซอกใบ จากโคนต้นขึ้นมาที่ยอด ดอกแตกออกเป็นช่อและมีสีขาวอมม่วง
ว่านเปราะหอม จัดเป็นเป็นพืชมงคลชนิดหนึ่งของไทยเรา มีสรรพคุณทางด้านเสน่ห์ เชื่อกันว่าไปที่ไหนมีแต่คนนิยมชมชอบ เกิดความเมตตาแก่เจ้าของต้นว่านชนิดนี้ เชื่อกันว่าปลูกไว้ที่บ้านหรือร้านค้าจะทำให้ธุรกิจมีความเจริญรุ่งเรือง ถ้ายิ่งว่านงอกงามก็จะยิ่งส่งผลดีให้ผู้เป็นเจ้าของบังเกิดโชคลาภว่ากันว่าหัวว่านใช้ผสมน้ำอาบหรือแช่ผสมน้ำมันจันทน์จะยิ่งเป็นมหาเสน่ห์อีกด้วย หรือจะใช้พกพาติดตัวก็ยังได้เลยนะครับ
ด้วยรสชาติเผ็ดร้อนของใบว่านเปราะ ทำให้มีสรรพคุณทางยา สามารถนำมาทาแก้กลากเกลื้อนและโรคผิวหนัง บรรเทาอาการไข้หวัดในเด็ก ลดน้ำมูก แก้ลมพิษ รับประทานเพื่อการขับลมในท้อง ทำให้ลำไส้มีการหมุนเวียนโลหิตได้ดี ขับเสมหะ ใช้กินเพื่อขับเลือดในสตรี ส่วนของดอกมีกลิ่นหอม ใช้ทาแก้เด็กนอนสะดุ้งผวา และโรคตาแดง ใบต้มซดน้ำดื่มแก้ร้อนใน
ในแง่ของสรรพคุณทางเภสัชวิทยา มีฤทธิ์ทางการต่อต้านอนุมูลอิสระ ใช้แก้อาการปวดศีรษะ คลายเครียด โดยการใช้ทั้งหัวและใบมาตำผสมกัน ใส่น้ำสะอาดเล็กน้อย นำใบว่านมาชุบแล้วใช้คลุมหัว หรือจะคั้นเอาเฉพาะน้ำเพื่อผสมกับแป้งหรือว่านหูเสือ ก็จะกลายเป็นดินสอพองไว้ทาแก้ปวดหัวได้อีกต่างหาก หรือจะคั้นน้ำว่านมาชงดื่มกับน้ำร้อน เพื่อลดความกังวลและรู้สึกผ่อนคลาย ทำให้นอนหลับลึกไม่สะดุ้งตื่นตอนดึก เหง้าสดและใบสามารถนำมาคั้นน้ำเข้มข้น เพื่อลดอาการระคายคอและเจ็บคอ โดยใช้วิธีการป้ายลงไปในลำคอ น้ำมันหอมระเหยที่ได้จากหัวว่านนางคำออกฤทธิ์ในการคลายตัวของลำไส้ ลดอาการปวดเกร็งในช่องท้อง ลดกรด และลดระบายลม ลดอาการแน่นท้อง สามารถนำมาใช้ทาท้องเด็กแทนยามหาหิงค์ได้ ในผู้ใหญ่สามารถนำมาใช้เป็นยาบำรุงระบบทางเดินได้ หากมีอาการหนังศีรษะแห้งก็สามารถนำว่านชนิดนี้มาผสมน้ำเพื่อใช้สระผม แก้ปัญหาอาการคันและรังแคบนหนังศีรษะได้ หากมีอาการปวดบวมภายนอก ให้ใช้เหง้าบุบพอแตกจุ่มน้ำพอชุ่มแล้วห่อด้วยผ้าสะอาด ใช้เป็นลูกประคบ เพื่อบรรเทสปวดและลดอาการอักเสบ หรือจะนำเหง้ามาเคี่ยวกับน้ำมันหอมระเหยผลิตเป็นลูกประคบสำกรับนวดคลึงคลายอาการปวดล้าก็ดีไม่น้อยเลยครับ
หลังจากทราบสรรพคุณของว่านตัวนี้แล้ว เชื่อว่าเพื่อนๆเกษตรกร จะสามารถนำพืชสมุนไพรชนิดนี้มาแปรรูปสร้างรายได้งามๆ ได้นะครับ ไม่ว่าจะเป็นการนำมาทำเป็นลูกประคบหรือทำเป็นผงตากแห้งเพื่อจำหน่ายเป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์สมุนไพรต่างๆ ครับ
