ถั่วลันเตา เป็นผักฤดูหนาว รสชาติหวานกรอบอร่อยเป็นที่ชื่นชอบกันทั่วไป และมีราคาดี เพราะเป็นพืชที่เพาะปลูกได้ยาก ซึ่งปัจจัยการปลูกให้ได้ผลผลิตดี มักขึ้นอยู่กับสภาพอากาศเย็นเป็นสำคัญ โดยมีอุณหภูมิที่เหมาะสมในการปลูกถั่วลันเตาอยู่ระหว่าง10-25 องศาเซลเซียส ซึ่งบ้านเรามีพื้นที่เหมาะสมเช่นนี้อยู่ไม่มากนัก
ถั่วลันเตา โดยทั่วไปแบ่งได้เป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ คือ ชนิดกินเมล็ด และชนิดกินฝัก โดยถั่วทั้ง 2 ชนิดก็จะมีลักษณะที่ต่างกันชัดเจนตามชื่อ ถ้าเป็นถั่วลันเตากินเมล็ด ฝักถั่วก็จะกินไม่ได้ เพราะเนื้อฝักจะสากเหนียว แต่เมล็ดถั่วจะโตจนแน่นฝัก ในประเทศไทยยังปลูกไม่ได้ผล เพราะต้องมีอากาศหนาวเย็นตลอดเวลา ส่วนถั่วลันเตาชนิดกินฝักนั้น เนื้อฝักจะใหญ่มีรสชาติหวานกรอบ ไม่เหนียว เมล็ดถั่วในฝักมีขนาดเล็ก สามารถปลูกได้ในประเทศไทย แต่ควรปลูกในฤดูหนาว หรือในพื้นที่ที่มีอากาศเย็นโดยตลอด เพราะจะให้ฝักดก สมบูรณ์สวยงาม น้ำหนักดี แต่ถ้าปลูกในสภาพอากาศที่ไม่เหมาะสม มีอุณหภูมิเกินกว่า 29 องศาเซลเซียส โดยมากต้นถั่วมักจะออกดอกน้อย ดอกร่วง หรือให้ฝักเล็ก ทำให้ได้ผลผลิตน้อยกว่าที่ควรจะเป็น
นอกจากนี้ ถั่วลันเตากินฝัก ยังแบ่งได้เป็น 2 สายพันธุ์ ได้แก่พันธุ์ฝักใหญ่ และพันธุ์ฝักเล็ก ซึ่งทางกรมวิชาการเกษตรได้ทดลองปลูกและรับรองแล้วว่าเป็นพันธุ์ดี โดยพันธุ์ฝักใหญ่ เป็นพันธุ์ที่ให้ฝักขนาดใหญ่ยาว 7-10 เซนติเมตร กว้าง 2.5-4.0 เซนติเมตร ภายในฝักมีเมล็ด 5-7 เมล็ด เช่น พันธุ์ฝาง-7 และพันธุ์ที่วิจัยได้ใหม่ล่าสุดซึ่งเป็นพันธุ์ที่แนะนำให้ปลูกอยู่ตอนนี้ คือ พันธุ์ฝักใหญ่เชียงราย สำหรับถั่วลันเตาพันธุ์ฝักเล็กนั้นจะ ให้ฝักขนาดเล็กยาว 5-10 เซนติเมตร กว้าง 1 เซนติเมตร ในฝักมีเมล็ด 2-7 เมล็ด ได้แก่ พันธุ์ฝักเล็กเชียงราย พันธุ์แม่โจ้ 12 และพันธุ์ล่าสุดที่แนะนำตอนนี้คือ พันธุ์แม่โจ้ 55 โดยถั่วลันเตาทั้งหลาย ที่กรมวิชาการเกษตรวิจัยทดลองขึ้นมานี้ ก็เพื่อช่วยส่งเสริมให้เกษตรกรมีพันธุ์ถั่วลันเตาที่ดี เหมาะสมสำหรับปลูกในเชิงการค้า มีคุณสมบัติตรงตามที่ตลาดต้องการ เช่น ฝักดกให้ผลผลิตสูง เนื้อฝักกรอบหวาน ไม่มีเสี้ยน ต้านทานโรคได้ดีขึ้น ทนต่ออากาศร้อนได้มากขึ้น เป็นต้น
ถั่วลันเตา มีลำต้นเป็นเถาไม้เลื้อย ยาวได้มากกว่า 2 เมตร ต้องทำค้างเพื่อให้เถาเกาะยึด มีก้านใบแทงออกตามข้อเถาลำต้น เป็นใบประกอบ ใบย่อยออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน ผิวใบเรียบ มีขนอ่อนๆ ดอกถั่วลันเตาออกเป็นช่อ 1-3 ดอก ออกตามโคนก้านใบ ดอกที่พบมี 2 สี คือ สีขาว และสีม่วง ฝักอ่อนสีเขียว เมื่อฝักโตจะอวบนูนทั้งฝัก ในฝักมีเมล็ด 5-7 เมล็ด ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ ถั่วลันเตาเติบโตได้ดี ในดินร่วนปนเหนียวที่ระบายน้ำดี มีค่า pH 5.5-6.8 ไม่ชอบดินแห้งแล้ง ไม่ทนต่อสภาพขาดน้ำ ต้องการความชื้นสูงสม่ำเสมอ ต้องการแสงแดดเต็มที่เริ่มปลูกได้ตั้งแต่เดือนตุลาคม-กุมภาพันธ์ ระยะเก็บเกี่ยวประมาณ 45-60 วันหลังจากเริ่มปลูกแล้วแต่สายพันธุ์หรือ เก็บเกี่ยวได้หลังจากดอกบาน 5-7 วัน เพื่อนๆ เกษตรกรท่านใดมีทำเลดี ในอากาศเย็นสบายก็น่าปลูกไม่น้อยเลยครับ เพราะตลาดยังต้องการอยู่มากเลยครับ
