มูลไส้เดือน มีฮอร์โมนที่เราสามารถนำมาเร่งกระบวนการเจริญเติบโตของพืชผัก โดยมูลไส้เดือนนั้นเราจะใช้มูลจากไส้เดือนดิน ที่เลี้ยงกันทั่วไปในเขตประเทศเขตร้อนชื้น เป็นพันธุ์ที่แพร่ขยายพันธุ์ได้ง่ายและไว มีถิ่นกำเนิดพันธุ์มาจากแถบอัฟริกา ซึ่งปัจจุบันไทยเราเองก็นำมาเลี้ยงกันอย่างแพร่หลายเพื่อนำมูลมาผลิตเป็นปุ๋ย โดยพันธุ์ที่นิยมนำมาเลี้ยงนั้นมีชื่อว่า พันธุ์แอฟริกัน ไนท์คลอเล่อร์ หรือเรียกกันย่อๆ ว่า พันธุ์เอเอฟและอีกพันธุ์คือพันธุ์ไทเกอร์เพราะว่าขยายพันธุ์ได้ทันใจ ให้มูลเยอะ นำมาทำเป็นปุ๋ยได้ปริมาณมากและคุณภาพดี
การเลี้ยงไส้เดือนดินนั้น เราจะเพาะเลี้ยงในกระบะพลาสติกที่มีฝาปิดด้านบน โดยให้เจาะรูระบายอากาศขนาด 2 หุนไว้ทั่วฝาปิด ขนาดกล่องหรือกระบะประมาณ 27*37*17 เซนติเมตร หรือจะใช้เป็นกาละมังเบอร์ 55 ก็ได้ครับ ภายในกระบะหรือกะละมังให้นำมูลโคแห้งปูพื้นกล่องเพื่อใช้เป็นที่อยู่ของไส้เดือนและนำเศษผักที่เหลือจากการทำอาหารให้ไว้เป็นอาหารไส้เดือน ปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อการเจริญเติบโตของไว้เดือนก็คือ ความชื้น โดยควรมีความชื้นในมูลสัตว์ประมาณร้อยละ 70-80 จึงจะเติบโตได้เร็ว แต่หากเลี้ยงในดินธรรมดา อาจจะมีความชื้นเพียงร้อยละ 40-70 ก็ส่งผลให้เติบโตได้ดีแล้วครับ โดยสภาพอากาศควรจะอยู่ในระดับ 15-30 องศาเซลเซียส และดินควรมีค่า pH ประมาณ 6-8 และมีคาร์บอนไดออกไซด์ในดินไม่เกินร้อยละ 11 แล้วนำแม่พันธุ์ไส้เดือนไส้ลงไปในภาชนะที่เราเตรียมไว้ จำนวน 3 ขีด ต่อ 1 ภาชนะ ครบ 1เดือน ก็นำภาชนะนั้นเทเอามูลโคและปุ๋ยออกมาร่อนบนตะแกรงเพื่อแยกไส้เดือนออกจากปุ๋ยเพื่อนำไปใช้ประโยชน์ได้เลยครับ
มูลไส้เดือนสามารถเพิ่มให้เกิดเม็ดดินและทำดินมีอินทรียวัตถุเพิ่มขึ้น ทำให้ดินโปร่งระบายอากาศแลระบายน้ำได้ดี ทำให้รากของพืชเติบโตและชอนไชใต้ดินได้ง่าย และสามารถสะสมน้ำและธาตุอาหารได้ง่าย ทำให้ดินพรุน หน้าดินไม่จับตัวกันแน่น ดังนั้นเราจึงสามารถนำไปในวัสดุเพาะกล้าและวัสดุปลูก เพราะมีธาตุอาหารที่พืชสามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในปริมาณที่เหมาะสมและมีความสามารถในการปลดปล่อยธาตุอาหารแบบค่อยเป็นค่อยไป ทำให้ต้นกล้าได้รับสารอาหารที่เหมาะสมอย่างต่อเนื่องในช่วงระยะแรกของการเพาะปลูก ซึ่งส่วนใหญ่เพื่อนๆ เกษตรกรมักจะนำมาใช้ผสมกับวัสดุปลูกพืชกลุ่มไม้ดอกและไม้ปรับ เพราะมูลไส้เดือนมีเอนไซม์ชนิดหนึ่งที่เพิ่มฟอสฟอรัสให้แก่วัสดุปลูก ทำให้เร่งการออกดอกของพืชได้ดีทีเดียวครับ และด้วยความสามารถในการดูดซับความชื้นได้ดีของปุ๋ยมูลไส้เดือน ก็จะทำให้เราลดความกังวลเรื่องน้ำไปได้ดีทีเดียวครับ
