กากน้ำตาล เป็นของเหลือหรือผลพลอยได้จากกระบวนการผลิตน้ำตาล ซึ่งนับว่าเป็นของเหลวขั้นสุดท้ายที่ได้จากกระบวนการดังกล่าว ผ่านการตกตะกอนมาแล้วหลายรอบจนไม่สามารถนำมาผลิตน้ำตาลได้เพราะความบริสุทธิ์ของผลึกน้ำตาลเหลือน้อยเต็มทีและแทบไม่เหลือความหวานแล้ว ขั้นตอนการแยกของเหลวออกมาจากผลึกน้ำตาลนั้นทำได้ด้วยการใช้หม้อปั่น Centrifuge โดยกากน้ำตาลที่ได้นั้นจะมีลักษณะเป็นของเหลวหนืดและข้นสีน้ำตาลแก่เกือบดำ
นอกจากกากน้ำตาลจากอ้อยที่ได้จากกระบวนการผลิตน้ำตาลทรายแล้ว ยังมีผลพลอยได้จากการผลิตน้ำตาลจากหัวบีท กากที่ได้จากน้ำตาลจากส้มที่มีกลิ่นหอมของส้ม น้ำตาลจากข้าวโพดที่มีความหวานมากกว่าน้ำตาลทราย และน้ำตาลจากไม้ที่ได้จากกระบวนการผลิตกระดาษ แต่ในประเทศไทยเราแล้วจะมีกากน้ำตาลจากอ้อยสูงสุด
แต่เดิมในยุคศตวรรษที่ 19 ในประเทศที่เป็นแหล่งผลิตอ้อยและน้ำตาลได้นำกากน้ำตาลที่มีปริมาณเหลือทิ้งจำนวนมากมาใช้เป็นปุ๋ยบำรุงดินก่อนการเพาะปลูก แต่เมื่อได้ค้นพบการใช้ประโยชน์ที่สามารถสร้างมูลค่าได้สูงกว่า จึงไม่พบการนำไปใช้เป็นปุ๋ยเหมือนในอดีต ขณะเดียวกันยังมีการนำไปใช้เป็นอาหารสัตว์เพราะให้คาร์โบไฮเดรตสูง แต่การนำไปใช้นั้นจำเป็นต้องนำไปเติมสารประกอบที่ช่วยเพิ่มโปรตีน เพื่อให้สัตว์ได้รับสารอาหารเพียงพอและส่งผลดีต่อระบบการย่อยและการดูดซึมสารอาหาร พบในประเทศคิวบาว่าได้นำยีสต์ที่มีปริมาณโปรตีนสูงซึ่งได้จากกระบวนการหมักกากน้ำตาลและการผลิตแอลกอฮอล์จากกากน้ำตาลมาใช้เป็นอาหารสัตว์ปีกและสุกร โดยปัจจุบันได้มีการปรับปรุงสูตรอาหารอย่างต่อเนื่องและใช้ประโยชน์เป็นอาหารสัตว์ต่อไป
อุตสาหกรรมที่เกิดจากการนำกากน้ำตาลไปใช้ประโยชน์โดยการหมัก ได้แตกแขนงออกมาเป็นผลิตภัณฑ์ที่หลากหลายและมีมูลค่าสูง ซึ่งการหมักจะเป็นการเปลี่ยนสารอินทรีย์ด้วยการใช้เอนไซม์ อย่างเช่น ยีสต์ รา และแบคทีเรีย มาทำปฏิกิริยาทางชีวเคมีจนเกิดการเปลี่ยนแปลงไป ยกตัวอย่างเช่น อุตสาหกรรมการผลิตเหล้ารัม ที่ได้กากน้ำตาลมาเป็นวัตถุดิบที่ราคาประหยัดและคุณภาพดีเพื่อกลั่นออกมาเป็นสุราที่รสและกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ และยังนำมาใช้หมักเป็นแอลกอฮอล์เพื่อใช้ในอุตสาหกรรมต่างๆ เช่น เอทิลแอลกอฮอล์ เอธานอล เป็นต้น ยกตัวอย่างเช่นในประเทศบราซิลนั้นได้มีการนำกากน้ำตาลมาหมัก กลั่น และผลิตเป็นน้ำมันแก๊สโซฮอล์ไร้สารตะกั่วเพื่อใช้เป็นพลังงานให้แก่รถยนต์และเครื่องจักรต่างๆ นอกจากนี้ยังได้นำมาใช้ผลิตเป็นน้ำส้มสายชูที่ได้หมักจนเกิดเป็นรสเปรี้ยวสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในอุตสาหกรรมอาหารต่อไป
สำหรับประเทศไทยเรานั้น เมื่อโรงงานน้ำตาลผลิตน้ำตาลออกมาแล้วนั้น ผลพลอยได้ทั้ง กากอ้อย กากหม้อกรอง และกากน้ำตาล ส่วนใหญ่จะถูกขายต่อให้ลูกค้าที่มารับซื้อเพื่อนำไปต่อยอดซึ่งส่วนใหญ่จะนำไปใช้เพื่อผลิตเป็นเอทานอล โดยจะต้องมีคุณภาพตามสัญญาที่มีไว้กับลูกค้าเพื่อนำไปใช้ในอุตสาหกรรมต่อเนื่องได้เต็มที่ จะเห็นได้ว่าอ้อยที่พวกเราผลิตนั้นสามารถต่อยอดสร้างสินค้าได้มากมายเลยทีเดียวครับ
