ฝักคูณ คือ ฝักหรือผลของต้นราชพฤกษ์ที่คนทั่วไปมักเรียกว่าต้นคูน ต้นคูณหรือต้นลมแล้งซึ่งเป็นไม้ยืนต้นผลัดใบ กระจายพันธุ์ตามป่าแล้งและป่าเบญจพรรณทั่วประเทศไทย มักออกดอกเป็นกะจะสีเหลืองเจิดจ้า ห้อยเป็นระย้า ปกคลุมไปทั่วทรงพุ่มในฤดูร้อน จนเป็นที่มาของชื่อ “ต้นลมแล้ง” ที่ทางเหนือนิยมเรียกกัน และเมื่อออกดอกแล้วจะให้ผลจำนวนมาก ที่เรามักเรียกกันว่า “ฝัก” และเมื่อฝักแก่เต็มที่ก็จะหล่นลงดินต่อไป
ฝักคูณจะเป็นของแข็งที่มีสีน้ำตาลแก่เกือบดำ ผิวเกลี้ยง ลักษณะฝักเป็นทรงกระบอกยาวระหว่าง 20- 50เซนติเมตร เมื่อตัดตามขวางจะพบเยื่อบางๆ และมีเมล็ดขนาดเล็ก แบน สีน้ำตาลอยู่ด้านใน และยังมีกลิ่นของสมุนไพรชัดเจน ฝักอ่อนมีสรรพคุณในการลดเสมหะและช่วยกระตุ้นการขับถ่าย ส่วนเนื้อในฝักช่วยลดอาการจุกเสียดแน่นหน้าอก และลดปวดบริเวณข้อ นอกจากนั้นฝักแก่ยังสามารถนำมาใช้ประโยชน์ในการนำมาผลิตเป็นหัวเชื้อจุลินทรีย์แทนกากน้ำตาลเพราะฝักมีรสหวาน ใช้ทำเป็นเชื้อเพลิงแทนฟืน และยังใช้ทำสีย้อมผ้าธรรมชาติได้
โดยทั่วไปนั้นเมื่อฝักคูณร่วงจากต้นราชพฤกษ์แล้ว จะปกคลุมบริเวณพื้นดินใต้ต้นไม้ หากปล่อยทิ้งไว้ราว 60-90 วัน ฝักแก่จะค่อยๆ ย่อยสลายลงไปในดิน แต่หากต้นคูนนั้นอยู่บริเวณใกล้ทางเท้าเราจะต้องมีการทำความสะอาดเก็บไปทิ้งและทำลาย แต่ในปัจจุบันเราได้นำฝักคูณมาใช้ประโยชน์เพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะในการทำการเกษตรนั้น สามารถนำมาใช้ประโยชน์เป็นปัจจัยการผลิตได้ เช่น นำมาใช้เป็นปุ๋ยธรรมชาติโดยนำไปผสมรวมกับมูลวัว มูลไก่แล้วนำไปบำรุงดิน เร่งการเจริญเติบโตของต้นพืช ซึ่งถือว่าลดค่าใช้จ่ายเรื่องปุ๋ยได้ ขณะเดียวกันสามารถนำฝักมาหมักในน้ำเพื่อใช้เทราดโคนต้นไม้บำรุงรากและนำมารดต้นไม้เพื่อใช้ไล่แมลงศัตรูพืชได้ด้วย และหากเรานำมาหมักแบบเข้มข้นสามารถนำไปราดบนดินเพื่อกำจัดหอยเชอรี่ได้อีกด้วย ซึ่งเป็นหนึ่งในทางเลือกในการนำทุกส่วนของต้นไม้มาใช้ประโยชน์ในการทำการเกษตร ช่วยดูแลสภาพแวดล้อม ลดการเกิดมลพิษต่อดินและอากาศ ไม่ทำลายสุขภาพของเกษตรกรเองและยังไม่ส่งผลให้เกิดการเจือปนของสารเคมีต่อผู้บริโภค ประหยัดค่าใช้จ่ายในการกำจัดแมลงและการบำรุงพืชได้ในคราวเดียวกัน
การทำเกษตรกรรมที่หันมาใช้เกษตรอินทรีย์จำเป็นต้องเลือกใช้สิ่งต่างๆจากธรรมชาติใกล้ตัวให้ก่อเกิดประโยชน์สูงสุด โดยไทยเรานี้มีพืชพรรณสมุนไพรจำนวนมากที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ไม่ว่าทางใดก็ทางหนึ่ง โดยเฉพาะการนำมาใช้ประโยชน์แทนเคมีภัณฑ์นั้นจะเป็นการลดค่าใช้จ่ายได้อย่างดี ฝักคูณจึงเป็นอีกผลผลิตจากพืชที่ควรต่อยอดนำไปใช้ประโยชน์ในภาคเกษตรกรรมอย่างแพร่หลายต่อไป
