ต้นกล้วยที่เราทั้งหลายคุ้นเคย มักจะเป็นต้นกล้วยที่ปลูกไว้เพื่อรับประทานผล แต่วันนี้จะมาชวนคุยเรื่องกล้วยที่ปลูกไว้เป็นไม้ประดับ หรือจะเรียกให้ถูกก็คือไม้ประดับที่ถูกจำแนกไว้ในวงศ์กล้วย แม้บางครั้งจะมีลักษณะไปละม้ายคล้ายคลึงกับพืชตระกูลปาล์มบ้าง จนทำให้หลายคนเกิดความสับสน ยกตัวอย่างเช่น ต้นกล้วยพัดที่มักมีคนคิดไปว่าเป็นกลุ่มปาล์ม เพราะมีความสูงได้ถึง 10-15 เมตร แตกต่างจากต้นกล้วยน้ำว้าแถวบ้านมากนัก
ต้นกล้วยประดับที่เราจะนำมาเล่าสู่กันฟังในวันนี้ คือ ต้นกล้วยพัด ที่มีความเอกลักษณ์จากใบขนาดใหญ่ที่เรียงตัวซ้อนกันแผ่เป็นลักษณะคล้ายกับพัดจีนหรือหางนกยูงลำแพนชั้นเดียว เป็นไม้ที่มีถิ่นกำเนิดในหมู่เกาะมาดากัสการ์ และกระจายพันธุ์เข้ามาในประเทศไทยเรามายาวนาน ถูกนำมาใช้ปลูกเป็นไม้ประดับ จัดสวน และยังนำส่วนของกาบใบไปใช้ในงานจักสานและหัตถกรรมด้วย ปัจจุบันจะพบได้ในการตกแต่งสวนเพื่อใช้ใบของกล้วยพัดพลางสายตาและกั้นเป็นอาณาบริเวณของพื้นที่ใช้สอยต่างๆ สามารถควบคุมความสูงได้ดี มีฟอร์มที่สวย สง่า การดูแลไม่ยุ่งยาก และลำต้นไม่เทอะทะมาก มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางของลำต้นเพียง 30 เซนติเมตร และสามารถเก็บน้ำฝนที่ไหลรินมาจากใบเพื่อกักเก็บไว้ที่บริเวณซอกโคนใบได้ในปริมาณมากและอุ้มน้ำไว้ได้เป็นเวลานาน ซึ่งตามเรื่องเล่าของนักเดินป่าจะเรียกต้นกล้วยประดับชนิดนี้ว่า Traveler’s tree เพราะนักเดินป่าที่ต้องการน้ำดื่มระหว่างเดินทาง สามารถแวะดื่มน้ำได้จากส่วนต่างๆ ของต้นกล้วยพัดนั่นเอง
กล้วยพัดเป็นต้นไม้ประดับ ที่มีอายุหลายปี ลำต้นมีลักษณะกลม มีข้อสั้น ผิวเปลือกลำต้นมีสีน้ำตาล เรือนยอดเป็นทรงพุ่มกว้างถึง 5-6 เมตร ผลิดอกสีขาวครีม ขนาดเล็ก เป็นช่อกระจุกคล้ายจั่นมะพร้าว ช่อดอกยาวประมาณ 30 เซนติเมตร ประกอบไปด้วยดอกย่อย ที่เป็นดอกสมบูรณ์เพศ สามารถออกดอกได้ทุกฤดู ให้ผลสีน้ำตาล ภายในมีเมล็ดสีน้ำเงินเข้ม ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดและแยกหน่อ สามารถปลูกได้ดีในทุกภาคของประเทศไทย เพราะเป็นพืชที่ชอบอากาศอุ่นถึงร้อน และทนต่อแมลงศัตรูพืชและโรคพืชได้ดีมาก เติบโตได้ในดินทุกประเภทที่มีความชุ่มชื้น ไม่มีน้ำท่วมขัง และมีสถานที่ปลูกที่มีแสงแดดส่องถึงตลอดทั้งวัน หากจะนำต้นกล้วยพัดมาปลูกประดับสวน ควรต้องคำนึงถึงทิศทางลม เพราะหากมีลมแรง อาจทำให้ใบกล้วยฉีกขาดได้ง่าย และสำหรับเพื่อนๆ ที่ปลูกเพื่อเพาะพันธุ์ขาย ควรจะหาวัสดุหรือต้นไม้อื่นมาบังลมไว้ด้วย
