เสลดพังพอน เป็นไม้ประดับที่มีดอกสวยงาม ถูกแบ่งออกเป็นเสลดพังพอนตัวผู้ กับเสลดพังพอนตัวเมีย สามารถสังเกตความแตกต่างได้ชัดเจน ลำต้นของตัวผู้จะมีหนามและมีสีน้ำตาลเข้ม ใบเล็ก เรียวยาว มีดอกสีเหลือง ส่วนตัวเมียนั้นลำต้นไร้หนาม แต่ทั้งต้น กิ่งก้านจะเป็นสีเขียวสด ใบมีความกว้างและใหญ่กว่าตัวผู้ มีดอกเป็นสีแดงแกมส้ม และยังมีฤทธิ์ทางยาเข้มข้นกว่าตัวผู้
เสลดพังพอนตัวเมียเป็นพืชสมุนไพรที่มีสรรพคุณใช้ถอนพิษแมลงกัดต่อย แก้พิษงู บรรเทาอาการอักเสบ รักษาอาการงูสวัดและโรคผิวหนังผื่นคัน ได้รับการรับรองจากกระทรวงสาธารณสุขว่ามีฤทธิ์ต้านการอักเสบได้ ใช้เป็นส่วนผสมของยาทาภายนอก เช่น ยาหม่องเสลดพังพอน ทิงเจอร์เสลดพังพอน และยังสามารถนำมาใช้ในช่องปากด้วยการนำไปเข้าตำรับเป็นกรีเซอรีนเสลดพังพอน รากของพืชชนิดนี้สามารถนำมาใช้เป็นยาคลายเส้น ขับปัสสาวะและประจำเดือน ส่วนเสลดพังพอนตัวผู้นั้น เราจะนำรากมาใช้เป็นยาบำรุงตับ ทำให้เจริญอาหาร แก้อาหารอาหารเป็นพิษ บรรเทาอาการปวดฟัน ส่วนที่เหลือของต้นก็ใช้ประโยชน์ได้เหมือนกับสเลดพังพอนตัวเมีย
เราสามารถขยายพันธุ์พืชชนิดนี้ได้ทั้งแบบปักชำและเพาะเมล็ด แต่เพื่อนเกษตรกรนิยมวิธีปักชำกันมากกว่า โดยนำกิ่งที่แก่ได้ที่ ที่มีความยาวราว 15-25 เซนติเมตร ปักชำลงในดิน รอให้แตกรากจึงย้ายลงแปลงปลูกที่เตรียมไว้ ในพื้นที่แดดรำไร เพื่อป้องกันไม่ให้แดดเผาใบจนแคระแกร็น การรดน้ำควรรดทุกเช้าเย็น เว้นหน้าฝนที่มีน้ำชุ่มฉ่ำพออยู่แล้วไม่ควรรดซ้ำ เพราะอาจทำให้น้ำขังจนต้นไม้เป็นโรครากเน่าได้
ขอยกตัวอย่างบางส่วนในการใช้สมุนไพรเสลดพังพอนตัวเมียในการรักษาอาการต่างๆ จากตำรายาแผนไทยที่เขียนไว้ดังนี้
- ใช้ใบเสลดพังพอนสดที่มีใบเขียวเข้ม 20 ใบ โขลกให้แตกพอหยาบแล้วนำแช่ในสุราซัก5 นาที แล้วคั้นเอาน้ำดื่ม เพื่อถอนพิษ รักษาแผลในช่องปากและสำหรับแผลอักเสบ แก้งูสวัดและไวรัสบนผิวหนังให้นำกากของใบที่แช่เหล้าแล้วมาประคบบริเวณแผล แล้วปิดผ้าทิ้งไว้ 1 คืน
- ใช้ใบสด 10 ใบขยี้ๆให้ใบแตกแล้วนำมาทาผิวหนังที่เป็นแผล จะทำให้ตุ่มพองที่เกิดขึ้นยุบหายได้
- ใช้ใบตำแล้วนำไปเคี่ยวกับน้ำมันงา แล้วนำกากมาพอกเพื่อให้แผลแห้งอย่างรวดเร็ว
การปลูกเสลดพังพอนนั้นนอกจากจะเป็นยาโบราณประจำบ้านแล้ว หากเพื่อนๆ อยากทำเป็นการค้าก็ยังมีช่องทางนะครับ เพราะปัจจุบันมีผู้ประกอบการที่ผลิตยาแผนไทยเพื่อส่งออก ยังต้องการเสลดพังพอนไปเป็นวัตถุดิบสมุนไพรในการเข้าตำรับยา ทั้งยาคลายเมื่อย และยาทาเพื่อระงับโรคผิวหนัง ดังนั้นหากสนใจเชิงการค้า ลองขยับหาช่องทางการตลาดดูนะครับ
