แมลงมีบทบาทสำคัญในการรักษาสมดุลทางธรรมชาติของระบบนิเวศ เพราะแมลงเป็นกลุ่มสัตว์ที่มีความหลากหลายมากที่สุดในโลก มีมากกว่าล้านสายพันธุ์ และคาดว่าอาจจะมีจำนวนที่ไม่ได้รับการบันทึกไว้อีกมากถึง 30 ล้านชนิด โดยเราสามารถพบแมลงได้แทบทุกแห่งบนโลก บทบาทที่สำคัญทางระบบนิเวศอย่างหนึ่งของแมลงที่ส่งผลต่อธรรมชาติ คือ การผสมเกสร โดยแมลงจะเป็นตัวนำพาละอองเรณูระหว่างเกสรตัวผู้และเกสรตัวเมีย ทำให้พืชสามารถแพร่กระจายพันธุ์ได้ แมลงผสมเกสรที่เรารู้จักกันดีที่สุดชนิดหนึ่งคือผึ้ง ซึ่งสามารถบินได้ในระยะทางไกล นำพาละอองเรณูจากพืชต้นหนึ่งไปยังอีกต้นหนึ่ง ส่วนผีเสื้อและผีเสื้อกลางคืนก็เป็นแมลงผสมเกสรที่สำคัญเช่นกัน โดยผีเสื้อนั้นชอบดอกไม้ที่มีสีสันสดใส มีความสามารถในการบินจากดอกไม้หนึ่งไปยังอีกดอกหนึ่งและกระจายละอองเรณูออกไป นอกจากนี้แมลงปีกแข็ง เช่น มด ตัวต่อ และแมลงอื่นๆ ก็มีส่วนสำคัญในการผสมเกสรเช่นกัน
หากจะกล่าวถึงความสำคัญของแมลงที่ส่งผลกับทางระบบนิเวศแล้ว คงจะละเลยเรื่องของการที่แมลงคือหนึ่งในแหล่งอาหารที่สำคัญสำหรับสัตว์หลากหลายชนิดไปเสียไม่ได้ เพราะแมลงคืออาหารสำหรับสัตว์ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นสัตว์เลื้อยคลานไปจนถึงสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ยกตัวอย่างเช่น นกนางแอ่นม่วง อาศัยแมลงเป็นแหล่งอาหารหลักในช่วงฤดูผสมพันธุ์ นกเหล่านี้ใช้จะงอยปากเพื่อจับแมลงที่บินได้ เช่น แมลงเม่า ส่วนค้างคาวนั้นยังอาศัยแมลงเป็นแหล่งอาหารหลัก โดยใช้ตำแหน่งเสียงสะท้อนเพื่อหาตำแหน่งและจับแมลงที่บินได้ เช่น ยุง แมลงเม่า และแมลงปีกแข็ง ขณะที่สัตว์เลื้อยคลาน เช่น กิ้งก่าและงู ก็กินแมลงเป็นส่วนหนึ่งของอาหารด้วยเช่นกัน กิ้งก่า เป็นต้น
นอกจากนี้ แมลงกับความสำคัญทางระบบนิเวศอีกด้านคือการใช้นำไปใช้ในการป้องกันและจัดการแมลงศัตรูพืช ช่วยรักษาสมดุลของระบบนิเวศทั่วโลก เช่น แมลงเต่าทอง มือปราบเพลี้ยที่ช่วยปกป้องพืชผลในสวนให้รอดพ้นจากความเสียหาย ขณะที่การควบคุมศัตรูพืชโดยชีววิธีจะใช้ตัวห้ำตามธรรมชาติ ตัวเบียน และเชื้อโรคเพื่อลดจำนวนประชากรของศัตรูพืชอย่างเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและยั่งยืน ไม่ต้องพึ่งพาสารเคมีกำจัดศัตรูพืชซึ่งอาจเป็นอันตรายต่อชาวไร่ชาวสวนและทำลายสิ่งแวดล้อม ก่อให้เกิดระบบนิเวศที่ยั่งยืน
โดยสรุป แมลงหลายชนิดมีความสำคัญกับระบบทางนิเวศ มีบทบาทในการรักษาสมดุลของระบบนิเวศทั่วโลก สิ่งเหล่านี้ไม่เพียงแต่มีความสำคัญต่อความอยู่รอดของสัตว์หลายชนิดเท่านั้น แต่ยังมีความสำคัญต่อความอยู่รอดของพืชหลายชนิดด้วย ดังนั้นจึงเป็นสิ่งสำคัญที่จะต้องปกป้องแมลงและที่อยู่อาศัยของแมลงต่างๆ เพื่อให้สัตว์และพืชหลายชนิดอยู่รอดได้ตามธรรมชาติและหนุนให้เกิดการควบคุมศัตรูพืชด้วยวิธีธรรมชาติในวิถีเกษตรกรรมอีกด้วย
