กระท้อนเป็นหนึ่งในผลไม้ เพียงไม่กี่ชนิดที่นำไปแปรรูป เป็นอาหารคาวหวาน ของว่างทานเล่นหรือ เครื่องดื่มอีกหลายชนิด เช่น กระท้อนทรงเครื่อง ตำหรือยำกระท้อน จะทำเป็นของหวานอย่างลอยแก้ว แช่อิ่ม หรือแยม กระท้อนทำได้ทั้งหมด จากจุดแข็งนี้ทำให้ราคาผลผลิตของเพื่อนๆ เกษตรกรผู้ปลูกกระท้อนนั้นค่อนข้างมั่นคง คุ้มค่า ได้ราคาดี มีน้อยครั้งที่จะเจอปัญหาราคาตกต่ำ เพราะกระท้อนนั้นแปรรูปได้มากมายจริงๆ
กระท้อน เป็นไม้ผลยืนต้นขนาดกลางที่ปลูกง่าย เติบโตเร็ว ลำต้นสูง 10 -20 เมตร เป็นทรงพุ่ม ปลูกได้ทั่วไปทุกภาค มีสายพันธุ์ ยอดนิยม 3 อันดับแรกได้แก่ ปุยฝ้าย อีล่า และ ทับทิม โดยมีวิธีขยายพันธุ์กระท้อน ที่นิยมที่สุดคือการทาบกิ่งในช่วงต้นฤดูฝน โดยใช้ต้นตออายุต้นเฉลี่ยอย่างน้อย 6 เดือนจะได้กิ่งพันธุ์คุณภาพดีที่สุด และทำให้ได้รากแก้วที่สมบูรณ์ เพื่อป้องกันการโค่นล้มเมื่อลำต้นมีขนาดสูงใหญ่
ในการดูแลต้นกระท้อนเล็กนั้นไม่ยุ่งยาก ที่สำคัญคือน้ำต้องดี นับตั้งแต่เริ่มปลูกจนถึงอายุ 3ปีควรรดน้ำอย่างต่อเนื่อง โดยมีหลักการอยู่ว่า ดินจะต้องชุ่มชื้นตลอดเวลา แต่ต้องไม่แฉะ หรือ น้ำท่วมขัง ส่วนการบำรุงต้น ก็เพียงใส่ปุ๋ยคอก และ ปุ๋ยเคมี สูตรเสมอ ปีละ2 ครั้ง ต้นกระท้อนจะเริ่มให้ผลผลิต เมื่ออายุได้ 3 ปี และให้ผลผลิตเต็มที่เมื่อต้นมีอายุ 5 ปี ขึ้นไป และที่แน่นอนคือ “น้ำ” เป็นหัวใจสำคัญ ควรให้น้ำสัปดาห์ละครั้ง เป็นประจำสม่ำเสมอ และโดยเฉพาะในช่วงออกดอกและเลี้ยงผล ละเลยไม่ได้ แม้ฝนจะตกก็ต้องให้น้ำตามปกติ เพราะถ้าไม่ได้รับน้ำเพียงพอ ผลผลิตจะน้อย ผลเสียไม่สมบูรณ์ ผลแห้ง หลุดร่วงง่าย
เทคนิคการผลิตกระท้อนให้ได้คุณภาพ คือการคัดผลทิ้ง ถ้ากระท้อนมีผลมากเกินไป มันจะทิ้งผลทันที ให้เหลือผลตามปริมาณอาหารที่มีอยู่ในต้น ดังนั้น เมื่อกระท้อนติดผล ขนาดเท่าลูกมะนาว เราต้องทำการคัดผล ที่ไม่สมบูรณ์ มีตำหนิ ถูกโรค-แมลงทำลาย ทิ้งออกไปแต่เนิ่นๆ
เทคนิคอีกอย่างคือการห่อผล เมื่อกระท้อนมีขนาดเท่ากับส้มเขียวหวาน ผิวเป็นสีเหลือง เราจะทำการห่อผลกระท้อนด้วยถุงกระดาษ ไปจนถึงช่วงเก็บเกี่ยว การห่อช่วยทำให้ผิวสวยงาม มีเนื้อนุ่มขึ้น ปุยเนื้อฟูสวย รสหวานยิ่งขึ้น ผลมีขนาดใหญ่และน้ำหนักเพิ่มขึ้น
และควรมีการตัดแต่งกิ่ง หลังจากเก็บเกี่ยวผลผลิตเสร็จสิ้นในแต่ละปี เพื่อควบคุมทรงพุ่มไม่ให้สูงเกินไป โดยเฉลี่ยให้อยู่ที่ 5-10 เมตร เพื่อไม่ให้สูงเกินกว่าบันได ที่จะปีนขึ้นไปห่อผลได้ เป็นหลักด้วยนะครับ
กระท้อนออกสู่ตลาดในช่วง พฤษภาคม-กรกฎาคม ของทุกปี หากย้อนเวลากลับไปไล่เรียงดู ในรอบ10ปี ที่ผ่านมา ยังไม่เคยมีปีไหนที่เพื่อนๆ เกษตรกรผู้ปลูกกระท้อน ประสบปัญหาเรื่องราคาเลยครับ กระท้อน จึงเป็นผลไม้เศรษฐกิจ ที่ทำเงินชนิดหนึ่ง ราคากระท้อนมั่นคง คนปลูกมั่นใจ คนขายอยู่ได้ทุกคนครับ
