จุลินทรีย์หน่อกล้วย คือปุ๋ยที่ได้จากการหมักในสภาพที่ไม่มีอากาศ ที่ผลิตขึ้นมาจากหน่อกล้วยมีใบธงที่มีเติบโตประมาณ 1 เมตร มีความแข็งแรงเต็มที่ ไม่มีแมลงและไม่มีโรค โดยนำเอาเหง้าและรากที่มีดินปนมาด้วยมาหมักเข้าด้วยกัน จนเกิดการย่อยสลายโดยจุลินทรีย์ จนได้คุณสมบัติที่มีองค์ประกอบของจุลินทรีย์ สารอินทรีย์ และธาตุอาหารพืชต่างๆ อย่างที่รู้กันดีนะครับว่า ดินที่บริเวณสวนกล้วยเป็นดินที่มีคุณสมบัติดีมาก เพราะมีความโปร่ง ร่วน และอุ้มน้ำได้ดี เพราะได้รับจุลินทรีย์จากหน่อกล้วยบริเวณรอบต้นกล้วยที่ช่วยในการปรับปรุงดินได้เป็นอย่างดี เพราะส่วนของหน่อกล้วยมีสารที่ชื่อว่าสารแทนนินปริมาณสูง หากเรานำไปหมักแล้วนำไปผสมในดินก็ช่วยปรับปรุงคุณสมบัติดินได้ และด้วยความทีมีสถานะเป็นน้ำหมักจุลินทรีย์ จึงสามารถนำมาบำบัดน้ำเสีย และใช้เพื่อกำจัดศัตรูพืชได้โดยไม่ต้องพึ่งพาสารเคมีอันตรายใดๆ
แต่เดิมนั้นการปรับปรุงคุณภาพดินเปรี้ยว วิธีการที่ง่ายที่สุดก็คือนำกล้วยพันธุ์ใดก็ได้มาปลูกไว้เลยครับ แต่พันธุ์ที่ดีสุดต้องยกให้กล้วยน้ำว้า เพราะมีลำต้นที่สมบูรณ์ทำให้เก็บน้ำไว้ได้มาก มีใบใหญ่ พุ่มดี กอแตกง่าย โตเร็ว และทนทานทุกสภาวะอากาศ โดยในหน่อกล้วยนั้นจะชุ่มน้ำและอุดมไปด้วยจุลินทรีย์ ทำให้ดินปรับสภาพให้กลายเป็นดินดำ คุณสมบัติเยี่ยม ผิวหน้าดินอุดมด้วยธาตุอาหาร ระบายอากาศและน้ำได้ดี ทำให้พร้อมที่จะรับน้ำและธาตุอาหารได้เต็มที่
ในยุคที่เกษตรอินทรีย์กำลังเป็นกระแสทั่วโลก ทำให้หน่อกล้วยซึ่งเป็นวัตถุดิบที่พบได้ง่ายทั่วประเทศไทยเรา มีฮอร์โมนเร่งโตมาก มีสารกำจัดเชื้อโรคพืชสูง มีสารอาหารและคลอโรฟิลล์สูง ถูกนำมาใช้เพื่อผลิตจุลินทรีย์หน่อกล้วย เพราะเป็นจุลินทรีย์ที่สามารถเติบโตได้ในทุกสภาพ ทนอุณหภูมิสูงได้ โดยเพื่อนๆเกษตรกรแต่ละพื้นที่ก็มีสูตรการผลิตจุลินทรีย์หน่อกล้วยแตกต่างกันไปครับ แต่วัตถุดิบตั้งต้นนั้นไม่ต่างกันเลย คือมีเพียงหน่อกล้วยขนาดมาตรฐานและกากน้ำตาลเท่านั้น ส่วนใครจะพลิกแพลงเพิ่มส่วนประสมอื่นๆ ก็ได้ครับ นำหน่อกล้วยและกากน้ำตาลใส่ภาชนะหมักปิดฝาให้สนิทเพียง 1 สัปดาห์ก็ได้น้ำหมักเข้มข้นแล้ว แต่การนำไปปรับปรุงสูตรนั้นก็ขึ้นอยู่กับเป้าหมายการใช้งานว่าจะนำไปปรับปรุงโครงสร้างดินหรือจะนำไปใช้เร่งขนาดผลผลิต เร่งดอก นำไปกำจัดโรคพืช หรือนำไปใช้ผลิตก๊าซ ครับ
สิ่งสำคัญในการทำจุลินทรีย์หน่อกล้วยสูตรหัวเชื้อแบบดั้งเดิมให้มีคุณภาพก็คือการคัดเลือกต้นกล้วยที่จะนำมาใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิต โดยจะต้องเลือกต้นกล้วยที่มีหน่ออ่อนที่มีใบแหลมเรียวคล้ายดาบยาวๆ ที่แตกออกมาจากโคนต้นกล้วย และมีลำต้นสมบูรณ์อวบอิ่ม บ่งบอกถึงความสมบูรณ์ของอาหารและจำนวนของรากที่มีมาก ทำให้เกิดจุลินทรีย์ที่มีคุณภาพ และต้นกล้วยจะต้องเป็นต้นกล้วยอ่อนที่สูงไม่เกิน 1 เมตร เพราะมีสารอาหารสะสมอยู่มาก ดังนั้นถ้าเพื่อนๆ จะทำน้ำหมักชนิดนี้ใช้เองก็ต้องคัดสรรกันก่อนนะครับ
