ดินเปรี้ยว ดินเค็ม ดินจืด เหล่านี้คือชื่อ ปัญหาของดิน ที่พบได้ทั่วไป ตามพื้นที่ต่างๆของประเทศ หากเปรียบให้ การปลูกพืชผลการเกษตร เป็นเหมือนโรงงานอุตสาหกรรม ผืนดินที่ใช้เพาะปลูก ก็เปรียบเหมือนเป็นเครื่องจักร ถ้าผืนดิน หรือ เครื่องจักร มีปัญหา ต่อให้ใช้เมล็ด หรือ กล้าพันธุ์ วิเศษ ดีเลิศ ถึงเพียงใด ผลผลิตที่ได้ ก็ต้องเสียหาย ไม่สมบูรณ์ อยู่ดี สภาพดิน จึงมีความสำคัญมาก บทความนี้ผมขอยกเอาปัญหาดินเปรี้ยว มาบอกเล่าข้อมูลในเบื้องต้น เพื่อให้เพื่อนๆเกษตรกรได้รู้ที่มาที่ไปของดินเปรี้ยว ว่าอาจสร้างปัญหาอะไรให้เราได้บ้าง
ดินเปรี้ยว คือ ดินที่มีสภาพเป็นกรดอย่างรุนแรง ทำให้ธาตุอาหารที่จำเป็น ต่อการเติบโตของพืช ขาดสมดุล ธาตุอาหารบางชนิดก็ต่ำ บางชนิดก็สูงเกินไปส่งผลทำให้พืชเจริญเติบโตช้า แคระแกร็น ใบไหม้ อ่อนแอ ไม่ตอบสนองปุ๋ย และดินเปรี้ยวยังทำให้เชื้อจุลินทรีย์ในดินมีประโยชน์ต่อพืชไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ในสภาพความเป็นกรดเช่นนี้
การวัดค่าดินเปรี้ยว จะใช้วิธีวัดค่าความเป็นกรดเป็นด่างของดิน หรือ ค่า pH มี ระดับ 1ถึง14 โดยมีค่ากลางคือ ระดับ 7 เป็นจุดตัดสิน ถ้าเอาดินไปตรวจ ได้ค่าpH “มากกว่า 7” จัดเป็นดินด่าง ถ้าได้ค่า pH “น้อยกว่า 7” จัดเป็นดินเปรี้ยว ยิ่งค่า pH ยิ่งน้อยดินก็ยิ่งเปรี้ยวมาก จึงนิยมแบ่งดินเปรี้ยวเป็นชนิดต่างๆ ได้แก่ “ดินเปรี้ยวน้อย” ค่า pH ระหว่าง 6.0 – 4.7 “ดินเปรี้ยวปานกลาง” ค่า pH ระหว่าง 4.7 – 4.1 และ “ดินเปรี้ยวจัด” ค่า pH น้อยกว่า 4.1
สภาพดินเปรี้ยว เกิดจาก 2 สาเหตุ คือ ดินเปรี้ยวธรรมชาติซึ่งเกิดจากผืนดินบริเวณนี้ในอดีต เคยเป็นพื้นที่ป่าชายเลนหรือมีน้ำกร่อยท่วมขังตลอดทั้งปี เกิดการสะสมของตะกอนน้ำกร่อยหรือน้ำทะเล ซึ่งมีสารประกอบกำมะถันทับถมกันมาจนเกิดเป็นดินตะกอน เมื่อเวลาผ่านไปภูมิประเทศได้เปลี่ยนสภาพมาเป็นพื้นที่แห้ง จึงเกิดเป็นผืนดินที่มีกรดกำมะถันปะปนอยู่ในเนื้อดินสูง โดยดูได้จากเนื้อดินที่เป็นดินเหนียวสีเทาเข้ม หากขุดลึกลงไป 30 ถึง 40 เซนติเมตรจะพบจุดสีน้ำตาลแดงหรือสีเหลืองเข้มปะปนอยู่ในชั้นดินจำนวนมาก
จากนั้นก็เป็นดินเปรี้ยวที่เกิดจากมนุษย์ ซึ่งเป็นผลจากการใช้ปุ๋ยเคมีเป็นเวลานานๆ จนทำให้เกิดสารเคมีสะสมในดินมากเกินขนาด ทำให้หน้าดินที่เคยอุดมสมบูรณ์ พืชเติบโตได้ผลดี กลายสภาพเป็นดินเสื่อมโทรม มีความเป็นกรดหรือเป็นดินเปรี้ยวได้ ซึ่งเป็นสิ่งที่เพื่อนๆเกษตรกรต้องระมัดระวังกันไว้ด้วยนะครับ
การสังเกตดินเปรี้ยวเบื้องต้น คือ หากพืชที่ปลูกไว้แต่เดิมเคยได้ผลดี ต่อมาผิดปกติไม่เหมือนเดิม เติบโตได้ช้าลง ให้ผลผลิตน้อยลง ขาดน้ำ ใบไหม้ ก็อาจประเมินได้ว่าปัญหาอาจเกิดจากดิน ดังนั้นสภาพดินจึงเป็นสิ่งสำคัญที่เพื่อนๆเกษตรกรต้องเอาใจใส่อยู่เสมอ อย่างน้อยก่อนฤดูการเพาะปลูก ถ้าเป็นไปได้ควรเก็บตัวอย่างดินไปตรวจวัดค่าความสมบูรณ์ของดินก่อนเสมอ เพื่อให้แน่ใจว่าก่อนที่จะเริ่มลงมือเพาะปลูก ดิน ของเรามีสภาพที่เหมาะสมหรือไม่ หากเจอปัญหาก็สามารถหาวิธีแก้ไขได้อย่างทันท่วงทีนั่นเองครับ
