การปลูกพืชไร้ดินไม่ใช่เรื่องใหม่สำหรับประเทศไทย เพราะบ้านเรามีการปลูกพืชไร้ดินมากว่า 20 ปีแล้ว ขณะที่ในต่างประเทศ เช่น ยุโรปหรืออเมริกา ก็มีการคิดค้นพัฒนาการปลูกพืชไร้ดินกันมากว่า 90 ปีแล้ว ดังนั้น เราจึงหมดห่วงกังวลกันได้ว่าพืชที่ปลูกแบบไร้ดินจะไม่ปลอดภัย แต่อาจจะยังมีข้อสงสัยอยู่ว่า ทำไมจึงต้องปลูกพืชไร้ดิน ทั้งๆที่ตามธรรมชาติแล้วพืชทั้งหลายส่วนใหญ่ก็เกิดขึ้นมาจากดิน ดังนั้นการไม่ใช้ดินปลูกพืช จะเป็นเรื่องที่ผิดธรรมชาติหรือไม่
นักวิทยาศาสตร์ได้ค้นพบว่า ตามธรรมชาติแล้วพืชส่วนใหญ่จะมีชีวิตและเจริญเติบโตได้จะต้องมีปัจจัยธรรมชาติที่ขาดไม่ได้ 4 อย่าง คือ 1.ที่เกาะยึดค้ำจุนลำต้น 2.น้ำ 3.ธาตุอาหาร 4.อากาศ ซึ่งจะเห็นได้ว่าปัจจัยทั้ง 4 ที่พืชต้องการนั้นไม่มีดินรวมอยู่ด้วย เพราะมนุษย์ค้นพบว่า แท้ที่จริงแล้ว ดิน ไม่ได้มีความจำเป็น และเหมาะสมกับพืชทุกชนิดเสมอไป เพราะถึงจะใช้ดินปลูกพืชก็ตาม แต่ถ้าขาดน้ำ หรือ ขาดปัจจัยทั้ง 4 ไปแค่ตัวใดตัวหนึ่ง พืชก็ตายอยู่ดี
นอกจากนี้ ดินก็มีข้อเสียที่ส่งผลร้ายเป็นอันตรายต่อพืชอยู่มากอีกด้วย เช่น มีเชื้อโรคพืช มีแมลง สารเคมีปนเปื้อน มีธาตุอาหารไม่สมดุล หรือมีสภาพดินเค็ม ดินเปรี้ยว ฯลฯ ซึ่งข้อเสียเหล่านี้ เป็นปัญหาของดินที่ เกษตรกรมักจะควบคุมแก้ไขได้ยาก ในทางกลับกัน ถึงแม้จะไม่ใช้ดินปลูกพืช แต่ถ้าเราสามารถสร้างปัจจัยทั้ง 4 อย่างให้กับพืชได้ครบ พืชก็มีชีวิตอยู่ได้ โดยไม่ต้องพึ่งดิน และที่สำคัญเมื่อไม่ใช้ดินปลูกพืช เราก็สามารถตัดปัญหา ตัดข้อเสียของดินออกได้ทั้งหมด นอกจากนี้ เรายังสามารถควบคุม ปัจจัยทั้ง 4 อย่าง เช่น น้ำ อากาศ ธาตุอาหาร ให้มีปริมาณที่เหมาะสมได้ด้วยตัวเองอีกด้วย จึงเป็นคำตอบว่าทำไม พืชไร้ดิน ถึงเป็นพืชที่ปลอดสารพิษ
ด้วยเหตุนี้ จึงเป็นที่มาของ การคิดค้น พัฒนา การปลูกพืชไร้ดิน ซึ่งในปัจจุบันมี 3 ประเภท โดยแบ่งตาม ที่ยึดเกาะค้ำจุนลำต้นของรากพืช ได้แก่
- การปลูกพืชในน้ำ ที่รู้จักกันทั่วไปว่า ไฮโดรโพนิคส์ หมายถึงการปลูกพืชแบบให้รากพืชเจริญเติบโต
หากินอยู่ในน้ำที่มีสารละลายธาตุอาหารโดยตรง
- การปลูกพืชในวัสดุปลูก หมายถึงการปลูกพืชในวัสดุปลูกที่ไม่ใช่ดิน เพราะวัสดุปลูกเหล่านี้มีไว้เพื่อ
ให้รากพืชใช้ยึดเกาะและหากินเท่านั้น จะไม่มีธาตุอาหารธรรมชาติใดๆ เจือปนอยู่เลย จึงสะอาดกว่าดิน ไม่มีเชื้อโรคพืช แมลง หรือ สารเคมีปะปน ซึ่งมีทั้งวัสดุธรรมชาติ เช่น ทราย ขี้เลื่อย แกลบ ขุยมะพร้าว และ วัสดุที่มนุษย์สร้างขึ้น เช่น แร่ใยหิน เจลดิน หรือ เม็ดดินเผา เป็นต้น โดยมีการให้น้ำและธาตุอาหารแก่วัสดุปลูกโดยมนุษย์เท่านั้น
- การปลูกแบบลอยในอากาศ หมายถึงการปลูกพืชแบบที่มีการจับยึดลำต้นพืชไว้ และปล่อยให้รากพืชลอยอยู่ในอากาศ โดยไม่สัมผัสสิ่งใด ให้น้ำและอาหารแก่รากพืช ด้วยการฉีดพ่นน้ำสารละลายอาหารไปที่รากพืชโดยตรงเป็นระยะๆ
เห็นไหมล่ะครับว่าแนวทางการเกษตรยุคใหม่ มีวิธีการปลูกหลากหลายรูปแบบให้เหมาะสมกับวิถีชีวิตของเพื่อนๆ เกษตรกรแต่ละท่าน ยิ่งอยูในเมือง ที่ทางไม่อำนวย ก็อาจจะเลือกวิธีการปลูกพืชไร้ดินบนดาดฟ้าคอนโดหรือทาวน์เฮาส์ก็ยังได้นะครับ ถ้ารักที่จะปลูกอยู่ที่ไหนก็ปลูกได้ครับ
