ชะมวง ผักพื้นบ้านยอดฮิตและเป็นผักสมุนไพรคุณประโยชน์มาก มีชื่อเรียกท้องถิ่นหลายชื่อ เช่น ส้มป้อง หมากโมก และ ส้มม่วง นิยมนำมาบริโภคปรุงรสอาหาร นำมาทานเป็นเครื่องเคียง ยอดอ่อนชะมวงให้รสชาติเปรี้ยวกำลังดี ชะมวงเป็นพืชผักที่พบได้ง่ายในป่าโปร่ง หรือ ในป่าที่มีดินอุดมสมบูรณ์มีความชุ่มชื้นสูง อาจจะพบได้ในบริเวณใกล้แหล่งน้ำต่างๆ เพราะดินมีความชุ่มชื้นอยู่มากเหมาะสำหรับการเจริญเติบโตของเจ้าต้นชะมวง อีกทั้งต้นชะมวงพืชผักที่สามารถเพาะปลูกได้ง่าย สามารถปรับตัวให้เข้ากับสภาพดินในแต่ละแห่งได้ดี เพื่อนๆเกษตรกรสามารถปลูกต้นชะมวงเพื่อสร้างรายได้เสริม เก็บผลผลิตจำหน่ายได้
ชะมวง เป็นพืชผักที่พบเจอได้ในประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เพราะชะมวงเป็นพืชผักที่ชื่นชอบอากาศร้อนชื้น เป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดกลาง ไม่สูงมาก โดยมีส่วนสูงประมาณ 15-20 เมตรมีลำต้นสีน้ำตาลอมเทา มียางสีเหลือง ออกกิ่งก้านต่ำทำให้ต้นชะมวงมีลักษณะเป็นทรงพุ่ม และบริเวณลำต้นของต้นชะมวงยังเป็นที่อยู่อาศัยของราและไลเคนอีกด้วย ส่วนเปลือกด้านในจะมีสีแดง รวมทั้งสีชมพูเข้ม ใบของชะม่วงมีลักษณะโคนใบโค้งมน ใบเรียว เป็นใบเดี่ยวงอกสลับกิ่งก้านคล้ายทรงพุ่ม ผิวใบเรียบมันวาว ใบอ่อนมีสีแดงอมชมพู ใบแก่มีสีเขียวอ่อนไปจนถึงสีเขียวเข้ม ดอกใบชะมวงเป็นดอกแยกเพศมีขนาดเล็กขึ้นตามซอกใบ ส่วนผลของใบชะมวงนั้นก็มีขนาดเล็กเช่นกัน โดยจะมีสีเหลือง ไปจนถึงสีส้ม ผลสุกรับปะทานได้มีรสเปรี้ยว
ส่วนการปลูกต้นชะมวงสามารถปลูกได้ สองวิธี คือ การเพาะเมล็ด และ การปักชำกิ่ง แต่ส่วนใหญ่จะใช้วิธีการเพาะเมล็ดในการปลูก โดยเริ่มจากการนำเมล็ดจากผลต้นชะมวงมาตากแห้ง 5-7 วัน เตรียมดิน สถานที่ที่ต้องการจะปลูก ทำการไถพรวนตากดินไว้เป็นเวลา 7-10 วัน จากนั้นเตรียมถุงเพาะชำ นำดินร่วน หรือ ดินร่วนปนทรายใส่ไว้ในถุง ก่อนที่จะโรยด้วยแกลบ และนำเมล็ดเพาะใส่ในถุงประมาณ 2-3 เมล็ดต่อถุง เว้นระยะห่างพอสมควร วางไว้ในพื้นที่ที่มีแสงแดดส่องถึง วิธีการดูแล ไม่จำเป็นต้องดูแลมากนัก เพราะต้นชะมวงเป็นต้นไม้ที่สามารถเจริญเติบโตได้เองตามธรรมชาติ ทนต่อสภาพอากาศได้ดี ทั้งยังไม่มีปัญหาเรื่องโรคไม้ดอกมากนัก เพียงรดน้ำวันละ 2 ครั้ง ใส่ปุ๋ยคอกปุ๋ยหมักตามปริมาณที่เหมาะสม เพียงเท่านี้ก็สามารถรอเวลาเก็บเกี่ยวยอดชะมวงส่งขายในท้องตลาดได้ โดยจะต้องเก็บยอดชะมวงเป็นช่อๆ และเป็นมัดๆ ข้อดีของต้นชะมวงคือ เมื่อยิ่งตัดเก็บยอดใบก็จะยิ่งแตกหน่อมากยิ่งขึ้น ใครอยากปลูกพันธุ์พืชผักพื้นบ้านเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ตลอดฤดูกาล สามารถเลือกปลูกชะมวงพื้นท้องถิ่นหายากกันได้ครับ
