โคนม ถือเป็นสัตว์เศรษฐกิจสำคัญชนิดหนึ่งที่ได้รับการส่งเสริมให้มีการเลี้ยงและมีการเลี้ยงโคนมในประเทศไทยเรามาช้านาน โดยมุ่งเน้นให้เกิดการผลิตนมโคเพื่อใช้บริโภคและแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ในประเทศ ลดการนำเข้าจากต่างประเทศ เพราะมีความต้องการในการบริโภคน้ำนมเพิ่มมากขึ้นอย่างต่อเนื่องทุกปี ทำให้มีการเลี้ยงโคนมเพิ่มขึ้น
แม้การเลี้ยงโคนมในปัจจุบันต้องมีเงินลงทุนสูง และผู้เลี้ยงจะต้องมีความรู้ประกอบกับการจัดหาแม่พันธุ์โคนมที่ให้น้ำนมคุณภาพดี รวมทั้งวิธีการดูแลรักษาต่างๆ ที่ต้องศึกษาก่อนตัดสินใจเลี้ยงโคนม เพื่อรีดน้ำนมโคส่งจำหน่าย แต่ถ้าหากศึกษาวิธีการหลักการและจัดระบบการดูแลที่ดี เกษตรกรผู้ลงทุนสามารถเลี้ยงโคนมเป็นอาชีพหลักสร้างรายได้อย่างงามทีเดียว
การวางแผนเพื่อเลี้ยงโคนม ขั้นตอนแรกคือการจัดหาทุน ทุนที่ใช้มีทั้งทุนซื้อแม่พันธุ์ หรือ พ่อพันธุ์โค ทุนในการจัดหาสถานที่ หากมีสถานที่อยู่แล้วก็ต้องลงทุนปลูกโรงเรือนสำหรับเลี้ยงโคนม ที่สำคัญควรเลือกสถานที่สำหรับเลี้ยงโคนมที่ใกล้กับสถานที่แหล่งรับซื้อนมโค ทุนค่าแรงงาน แรงงานที่นำมาประกอบการควรมีความรู้ด้านการเลี้ยงโคนม นอกจากนี้ต้องมีทุนค่าอาหารเลี้ยงโคนม และ ค่าใช้จ่ายอื่นๆ ในฟาร์ม ซึ่งจำเป็นต้องวางแผนอย่างรอบคอบและรัดกุม
สิ่งหนึ่งที่เราต้องรู้คือเรื่องของพันธุ์โค ว่าพันธุ์โคนมในบ้านเรานั้นสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท ประเภทแรกคือพันธุ์โคนมที่มักเลี้ยงในแถบอากาศร้อน มักจะเป็นพันธุ์โคนมที่มีสีเดียว ไม่มีลวดลาย โดยสังเกตได้จากโหนกพันธุ์ของนมประเภทนี้จะมีโหนกสูงใหญ่ และสามารถทนต่อสภาพอากาศร้อนได้ดี เช่น พันธุ์เรดซินดี้ ชาฮิวาล และ พันธุ์เรนเดน ประเภทต่อมาคือ โคนมที่มีถิ่นกำเนิดในแถบหนาว ได้แก่ โคนมยุโรป โคนมสายพันธุ์ฝั่งยุโรปเป็นโคที่ให้น้ำนมดี แต่ไม่ทนต่อสภาพอากาศร้อนมากนัก เช่น สายพันธุ์ Holstein Friesian หรือที่เราเรียกกันว่าพันธุ์ขาว-ดำซึ่งเป็นโคนมที่มีอยู่ในเขตหนาว เป็นโคที่มีสันหลังเรียบเป็นแนวตรง ส่วนหูจะมนและสั้น มีขนปกคลุมลำตัวที่ยาว แม้จะเป็นพันธุ์ที่ให้น้ำนมดิบในปริมาณมาก แต่ไม่ทนทานต่อสภาพอากาศร้อน หากนำมาเลี้ยงในเมืองร้อนจะไม่แข็งแรง เกิดโรคได้ง่าย จึงต้องมีการปรับปรุงพันธุ์เพื่อให้มีความเหมาะสมต่อสภาพภูมิอากาศในบ้านเรา จนได้กลายมาเป็นโคนมพันธุ์ไทยพรีเชี่ยน หรือที่เพื่อนเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมมักจะเรียกกันว่า โคเลือดสูง เพราะมีสายเลือดพันธุ์ Holstein Friesian มากกว่าร้อยละ 75 ซึ่งนับว่าเป็นพันธุ์ที่ได้รับความนิยมเลี้ยงเพื่อผลิตน้ำนมดิบเป็นอย่างมาก ทั้งในจังหวัดนครราชสีมา จังหวัดสระบุรี จังหวัดราชบุรีและลพบุรี ครับ
