เครื่องปั๊มน้ำ หรือ เครื่องสูบน้ำ เป็นเครื่องจักรกลชลศาสตร์ที่ถูกนำมาใช้ในเกษตรกรรมอย่างกว้างขวาง โดยเครื่องจักรชนิดนี้จะเปลี่ยนพลังงานกลให้ยกน้ำให้สูงขึ้นและดึงน้ำในท่อให้ไหลได้เร็วขึ้น เป็นการเพิ่มกำลังให้น้ำ โดยต้นกำลังของปั๊มโดยทั่วไปในปัจจุบัน คือ เครื่องยนต์และมอเตอร์ ทดแทนการใช้พลังงานคนและพลังงานลมจากในอดีต ซึ่งถูกนำไปใช้ทั้งในการเกษตร อุตสาหกรรม และการใช้ในบ้านเรือน
เครื่องปั๊มน้ำ สามารถแยกประเภทได้หลายประเภท โดยหากแยกตามลักษณะของการไหลของน้ำในปั๊มจะแบ่งเป็น ปั๊มแรงเหวี่ยง ที่จะเหวี่ยงน้ำหนีศูนย์กลางกระจายไปตามรัศมีของใบพัด ช่วยเร่งการไหลของน้ำจากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง โดยมีทั้งแบบแรงดันต่ำ-กลาง-สูง ที่สามารถเลือกใช้ได้ตามความต้องการของผู้บริโภค ปั๊มอีกประเภท คือ ปั๊มโรตารี่ ที่จะดูดน้ำเข้าและปล่อยออก ผ่านการหมุนรอบจุดศูนย์กลางของโรเตอร์ ซึ่งมีทั้งแบบเฟือง แบบครีบ แบบลอนและสว่าน ถัดมาเป็นปั๊มแบบลูกสูบ โดยเพิ่มกำลังโดยการอัดในกระบอกสูบ ซึ่งเหมาะกับการใช้งานที่สูบน้ำไม่มากแต่ต้องการแรงดันสูง และที่สำคัญคือน้ำที่สูบนั้นต้องสะอาด
การเลือกซื้อเครื่องปั๊มน้ำ ควรจะพิจารณาเลือกขนาดและประเภทให้เหมาะสมกับการใช้งาน ว่าเราต้องการนำไปใช้กับน้ำประเภทไหน หากเป็นการใช้เพื่อการเกษตรแล้ว ส่วนใหญ่นิยมใช้ปั๊มหอยโข่ง เพราะมีความทนทานสามารถสูบน้ำจากแหล่งน้ำธรรมชาติที่มีวัสดุปะปนอยู่ได้ ใช้ในแปลงเกษตรและในฟาร์มปศุสัตว์ได้ เป็นปั๊มที่มีโครงสร้างไม่ยุ่งยาก ส่วนประกอบที่ประกอบเข้าด้วยกันไม่มีความซับซ้อน ไม่มีลูกสูบ ขนาดเล็ก โยกย้ายง่าย ทำงานได้เรียบ ที่สำคัญคือราคาไม่แพง ดูแลรักษาไม่ยาก แต่มีข้อด้อยคือสูบน้ำได้ในระยะไม่เกิน 10 เมตร โดยใช้ระยะวัดจาดตัวเครื่องไปถึงบริเวณผิวน้ำ
การเลือกใช้ต้นกำลังของเครื่องปั๊มน้ำ ว่าจะใช้เป็นมอเตอร์หรือเครื่องยนต์นั้นเป็นเรื่องที่เราจะต้องให้ความใส่ใจ โดยมอเตอร์นั้นจะต้องคำนึงถึงจุดจ่ายไฟฟ้า หากอยู่ห่างจากจุดจ่ายไฟมากจะมีค่าใช้จ่ายในการเดินสายไฟและหม้อแปลงไฟเข้ามาด้วย และอาจจะเกิดปัญหาเมื่อไฟฟ้าดับ แต่มีข้อดีคือ ใช้งานง่าย เปิด/ปิดเครื่องได้อัตโนมัติ สำหรับการใช้เครื่องยนต์นั้น เหมาะสำหรับพื้นที่ที่ไฟฟ้าเข้าไม่ถึง แต่มีข้อด้อย คือ เครื่องหนัก สึกหรอง่ายหากไม่บำรุงรักษาอย่างเหมาะสม
การติดตั้งเครื่องปั๊มน้ำเป็นส่วนสำคัญที่จะทำให้ปั๊มทำงานอย่างมีประสิทธิภาพ โดยควรติดตั้งไว้ใกล้กับแหล่งน้ำที่ต้องการสูบมากที่สุด เพื่อลดการสูญเสียน้ำ ไม่สิ้นเปลืองน้ำมัน ฐานที่วางปั๊มต้องแน่นหนามั่นคงเพื่อให้เกิดการสั่นสะเทือนน้อยที่สุด หากใช้ปั๊มที่ส่งกำลังขับเคลื่อนโดยสายพาน ต้องแนวสายพานต้องไม่บิดเอียง หากใช้ลิ้นหัวกะโหลกต้องติดตั้งลิ้นกันน้ำไหลกลับด้วย
หากเรารอบคอบ ศึกษาข้อมูลของเครื่องจักรกลต่างๆ ก่อนทำการซื้อ ย่อมเป็นผลดีต่อการลงทุนครับ
