มะขวิด นับว่าเป็นผลไม้หายาก คงมีไม่กี่คนที่เคยได้ลองชิม ผลไม้ชนิดนี้เป็นพืชตระกูลเดียวกันกับมะนาวและมะตูม ต้นมะขวิดเป็นพืชยืนต้นผลัดใบ พบมากในป่าโซนเอเชียและทางตอนใต้ของอเมริกา แพร่พันธุ์ได้ดีในเขตร้อน ผลมะขวิดมีเปลือกไม้แข็งมาก ต้องทุบด้วยค้อนให้กะลาแตก แต่เนื้อผลด้านในกลับมีเนื้อนุ่ม รสเปรี้ยวอมหวาน กลิ่นหอมอ่อนๆ ทานแล้วบำรุงร่างกาย มีวิตามินซีสูง นิยมนำไปแปรรูปเป็นน้ำผลไม้ที่อุดมวิตามินและยังนำเนื้อในผลมะขวิดมากวนทำเป็นแยม
มะขวิดเป็นไม้ที่ทรงของพุ่มสวย ลำตันปานกลางตั้งตรง มีหนาม จึงถูกนำมาปลูกเพื่อใช้ตกแต่งสวน เพราะแตกใบง่าย และมีใบดกเขียว ให้ร่มเงาได้ครึ้มเย็น มีความทนทาน และยังใช้ผลสุกของมะขวิดไปตกปลาได้ด้วยนะครับ ยังไม่นับเรื่องของใบที่นำไปใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรคท้องร่วง ขับลม สมานแผล ห้ามเลือด และลำต้นที่สามารถนำไปผลิตเป็นเฟอร์นิเจอร์ได้ ยางจากลำต้นมะขวิดมีลักษณะคล้ายกาวทำให้ในประเทศอินโดนีเซียนำมาผสมกับหมึกปากกา เพื่อทำให้เส้นหมึกไม่ขาด และศิลปินวาดภาพนำมาผสมหมึกเพื่อวาดภาพอีกด้วย
ประโยชน์ในแง่ของเกษตรกรรม คือการนำต้นกล้ามะขวิดมาใช้เป็น ต้นตอมะนาวหรือมะกรูดโดยการติดตาต่อกิ่ง เพราะต้นมะขวิดมีความทนต่อโรคแมลงและสภาพอากาศทั้งน้ำแล้งน้ำขัง ฝน หนาว ก็สามารถเจริญได้ดี ดังนั้นเมื่อนำมาเป็นต้นตอมะนาวก็จะทำให้มีผลผลิตดกมากในทุกฤดู และมีลำต้นที่แข็งแรงกว่าต้นมะนาวที่มักจะหักโค่นได้ง่ายกว่าต้นตอมะขวิด และด้วยลำต้นมะขวิดนั้นเติบโตกว่าจึงสามารถดูดซึมสารอาหารได้ดี ทำให้มีผลผลิตสูง เปลือกมะนาวจะบางขึ้น สร้างยอดขายได้อย่างต่อเนื่อง
เวลาที่เราเลือกซื้อต้นตอมะขวิดนั้น ควรเลือกแบบที่ไม่ล้างราก ความสูงประมาณ 20 เซนติเมตร มีลำต้นขนาด 1-1.5 เซนติเมตร โดยทั่วไปเราจะใช้ต้นตอมะขวิดในการเพิ่มผลผลิตมะนาวในพื้นที่ที่สภาพดินไม่เอื้อให้ปลูกมะนาวได้ เช่นมีสมบัติเป็นกรดหรือด่างสูง หรือบริเวณที่มีดินเหนียว น้ำขัง ซึ่งจะส่งผลให้มะนาวเกิดโรครากเน่า หรือสำหรับเพื่อนๆ เกษตรกรที่อยากจะปลูกมะนาวให้ได้ผลผลิตทั้งปี โดยลดเรื่องการใช้สารเคมี
ด้วยความที่ต้นตอมะขวิด มีรากที่แข็งแรงมาก ทนแล้ง ทนฝน ทนแมลง เพียงแค่เติมปุ๋ยอินทรีย์ ให้น้ำ เติมจุลินทรีย์ ก็เจริญเติบโตได้ดี และยังสามารถปลูกได้แบบหนาแน่น และวิธีการเสียบยอดก็ไม่ยุ่งยาก ทำได้ทั้งแบบเสียบลิ่ม หรือเสียบเปลือก เมื่อเสียบเสร็จก็รอจนกว่ามะนาวแตกตาก็เริ่มตัดแต่งยอดออก และดูแลเหมือนเราดูแลมะนาวทั่วไปเลยครับ
เพียงเท่านี้ เราก็ได้ผลผลิตมะนาวตลอดทั้งปี ด้วยวิธีการเสียบยอดจากต้นตอมะขวิดแล้วครับ
