ไม้เลื้อยมีมากมายหลายพันธุ์บนโลกใบนี้ ทั้งที่ชอบเลื้อยพันเกี่ยวไปกับวัสดุที่อยู่ใกล้ๆ เพื่อยึดอิงอาศัยให้ลำต้นที่ไม่สามารถพยุงตนเองได้ เพราะลำต้นไม่มีเนื้อไม้ที่แข็งพอที่จะทรงตัวได้ ซึ่งการเลื้อยหรือยึดจับวัสดุต่าง ๆ รวมทั้งต้นพืชยืนต้นที่อยู่ใกล้เคียงอาจจะใช้รากอากาศ หรือยอดที่เรารียกกันว่ามือพันหรือเกาะเพื่อช่วยยึดเหนี่ยวไว้ หากเป็นไม้เลื้อยตามแนวนอนมักอาศัยดินหรือหินเพื่อยึดเลื้อยและรับแสงแดด แต่ก็มีบางชนิดที่มักหลบแสงแต่จะเลื้อยไปอยู่ใต้โคนต้นไม้และไต่ขึ้นไปตามลำต้นจนถึงยอด ความรู้ที่น่าสนใจ คือ ไม้เลื้อยที่เติบโตเร็วมากเกินไปจะถูกจัดเป็นชนิดพันธุ์รุกราน เช่น ในสหรัฐอเมริการทางตอนบนบางพื้นที่ จะกำหนดให้ พวงชมพู เป็นไม้รุกรานเพราะทำให้แย่งอาหารของพืชอื่นๆ ได้อย่างรวดเร็ว แต่ไม้เลื้อยส่วนใหญ่นั้นเราจะนำมาใช้ประโยชน์ในการจัดสวน ตกแต่งบ้านเรือนได้ เพราะเป็นไม้ที่มีลีลาการเติบโตที่เลื้อยทอดตัวได้สวย มีความสามารถในการปรับตัวเข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดีมาก และหลายชนิดมีดอกที่สวยงาม รวมทั้งหลายชนิดยังมีสรรพคุณเป็นสมุนไพรชั้นดีได้อีกด้วย
ไม้เลื้อยแต่ละชนิดจะมีความแตกต่างกัน ยกตัวอย่างเช่น ไม้ที่ใช้ยอดของลำต้นที่งอกออกมา ไต่ขึ้นสู่ที่สูงแล้วตวัดยอดพันกับวัสดุพยุง เช่น วิสเตียเรียและสังวาลพระอินทร์ บางชนิดยึดด้วยราก ก้านใบ และมือเกาะ ซึ่งมือเกาะนี้จะเป็นส่วนที่หมุนกอดกระหวัดกับวัสดุพยุงไว้ โดยจะเป็นมือเกาะที่เกิดจากลำต้นอย่างพืชสกุลบวบก็ได้ หรือจะเกิดจากส่วนอื่นๆ เช่น ใบ ที่พบได้ในพืชสกุลแคหางค่าง มือเกาะจากยอดใบอย่างถั่วลันเตา หรือมือเกาะที่งอกจากดอก เช่น พวงชมพูและกะทกรก ส่วนพืชที่ใช้หนามเป็นมือเกาะก็มี เช่น กุหลาบเถา เป็นต้น นอกจากนี้ยังมีมือเกาะประเภทตีนตุ๊กแกหรือตีนกาว ที่มีกาวที่มือเกาะทำหน้าที่เกาะยึดกับวัสดุพยุง เช่นมะเดื่อเถา ที่เมื่อเราถอนต้นพืชออกแล้ว วัสดุพยุงจะมีรอยของคราบไม้เลื้อยเกาะติดอย่างชัดเจน
พันธุ์ไม้เลื้อยที่นิยมในตลาดมีหลายชนิด ทั้งไม้กระถาง ไม้แขวน ไม้พุ่ม ไม้คลุมดิน รวมทั้งชนิดที่ใช้เพื่อประดับกำแพงและซุ้มรั้ว ที่เราพบเห็นกันได้บ่อยๆ ได้แก่ เฟื่องฟ้า ที่เป็นไม้พุ่มกึ่งเลื้อย ที่ต้องหมั่นแต่งพุ่มจัดทรงเพื่อให้รับแสงได้เต็มที่ จะได้มีสีสันที่สดใส ส่วนไม้คลุมดินที่เป็นที่รู้จัก คือ คุณนายตื่นสาย และ หูเสือ ส่วนกลุ่มของตีนตุ๊กแกและเกล็ดมังกรจัดเป็นไม้ประดับกำแพง และมีพวงแสดและการเวกจัดอยู่ในกลุ่มประดับซุ้มประตู จะเลือกเพาะพันธุ์แบบไหนก็อย่าลืมดูวัตถุประสงค์การใช้งานกันด้วยนะครับ
