การตัดแต่งกิ่งไม้ นับว่าเป็นกิจกรรมในการดูแลไม้ยืนต้นที่เราจะต้องดูแลอย่างสม่ำเสมอ ไม่ว่าจะเป็นไม้ขนาดเล็กหรือใหญ่ ทั้งไม้ประดับ ไม้ดอก ไม้ผล ซึ่งถือว่าเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ โดยจะเริ่มตัดแต่งกิ่งตั้งแต่ต้นไม้ยังเล็กเพื่อจัดทรงพุ่มให้เป็นรูปทรงและมีโครงสร้างตามที่เราต้องการ และยังเป็นการกระตุ้นให้ต้นไม้ออกดอกออกผลได้ดีขึ้น เพราะการตัดแต่งกิ่งนั้นจะส่งเสริมให้ต้นไม้ออกดอกกระจายไปทั่วลำต้น ไม่กระจุกที่กิ่งใดกิ่งหนึ่งจนเกินไป ทำให้ติดผลที่มีคุณภาพดีทั้งเรื่องของรสชาติและขนาดของผลที่ใหญ่ เพราะได้รับสารอาหารที่สำคัญและแสงแดดอย่างทั่วถึงและเพียงพอ
นอกจากนี้การตัดแต่งกิ่งไม้ควรเลือกเก็บไว้เฉพาะกิ่งที่สมบูรณ์ มีโครงสร้างดีไว้ ส่วนกิ่งที่อ่อนแอควรตัดออกไปป้องกันการหักหรือฉีกเมื่อไม้แก่ขึ้น โดยวิธีการนี้จะทำให้ต้นไม้มีทรงพุ่มที่เหมาะสม ทำให้เวลาที่เราทำงานในพื้นที่สะดวก เก็บเกี่ยวพืชผลได้ง่าย และยังให้แสงแดดสามารถส่องได้ทั่วเป็นการป้องกันแมลงและโรคพืชได้ นอกจากนี้ยังเป็นการฟื้นฟูให้ต้นไม้มีชีวิตชีวาขึ้นมาได้ และยังมีพันธุ์พืชหลายชนิดที่จำเป็นต้องตัดแต่งกิ่งเพื่อให้แตกดอก เพราะหากไม่แต่งกิ่งจะให้ดอกและผลน้อย และบางชนิดการตัดแต่งกิ่งยังช่วยกระตุ้นให้เกิดผลผลิตนอกฤดูได้ด้วย เช่น องุ่น เป็นต้น
การตัดแต่งกิ่งไม้นั้นเราต้องตัดแต่งกิ่งให้ถูกกับช่วงเวลาและฤดูกาลของต้นไม้โดยเฉพาะไม้ผล หากตัดแต่งผิดช่วงอาจจะไม่ได้ผลผลิตในรอบนั้นๆ ไปเลย ซึ่งหากเป็นไม้ผลผลัดใบโดยส่วนใหญ่เราจะตัดแต่งกิ่งในช่วงแล้ง เป็นช่วงที่ต้นไม้มีการฟักตัว ใบจะหลุดร่วง ต้นไม้จะสะสมอาหารไว้ที่ลำต้นและราก เมื่อตัดแต่งกิ่งเสร็จก็จะทำให้ต้นไม้ออกดอกติดผลได้ดีขึ้น แต่หากเป็นไม้ผลไม่ผลัดใบนั้นเราจะเลือกตัดเฉพาะกิ่งที่มีปัญหาออกไป เช่นกิ่งที่เป็นโรคหรือกิ่งที่แห้ง โดยนิยมตัดทันทีหลังเก็บเกี่ยวพืชผลแล้วเสร็จ
การตัดแต่งกิ่งไม้นั้นจะมีด้วยกัน 2 แบบ คือตัดแบบไว้ตอกิ่ง หรือที่เราเรียกกันว่า การทอนกิ่ง เพื่อให้กิ่งสั้นลงและพร้อมแตกยอดใหม่ ซึ่งเราจะตัดกิ่งที่บริเวณตาไม้โดยตาต้องชี้ออกจากทรงพุ่ม และต้องตัดให้ชิดตาเพื่อป้องกันตอเน่า และมีการตัดกิ่งแบบไม่เหลือตอ ซึ่งส่วนใหญ่จะทำเมื่อกิ่งไม้นั้นมีปัญหาโรคพืชหรืออ่อนแอ โดยอุปกรณ์ที่เราใช้ตัดแต่งกิ่งนั้น มีตั้งแต่กรรไกรและมีดแต่งกิ่ง ไปจนถึงเลื่อย ตามแต่ขนาดของกิ่งที่เราต้องการตัดนั่นเอง
