ปูนแดงที่เรามักนิยมนำมาใช้ประโยชน์กันหลายด้านนั้น เป็นผลผลิตที่ได้มาจากการเผาหินปูนหรือเปลือกหอยด้วยความร้อนสูง เมื่อผ่านกระบวนการและปฏิกิริยาต่างๆ และนำมาผสมกับผงขมิ้นและเกลือจนเกิดปฏิกิริยาเคมีกลายเป็นสีแดงอย่างที่เราได้พบเห็นกัน ถ้าหากไม่ได้ผสมกับขมิ้นก็จะเป็นปูนขาว หรือหากนำปูนแดงมาผสมน้ำก็จะได้น้ำปูนใสที่ล้วนแล้วนำไปใช้ประโยชน์ได้ด้วยภูมิปัญญาของคนไทยแต่โบราณกาล
ปูนแดงที่เราเห็นคนแก่ใช้รับเคี้ยวกับหมากนั้นถูกนำมาใช้ประโยชน์ทั้งในด้านการแพทย์พื้นบ้าน การทำอาหาร การเกษตรและงานเบ็ดเตล็ดอื่นๆ โดยในการใช้เชิงการแพทย์แผนโบราณหรือแพทย์พื้นบ้านนั้น แต่เดิมจะนำปูนแดงผสมน้ำเล็กน้อยเพื่อให้เนื้อปูนยังเข้มข้นอยู่ หรือจะนำมาผสมกับน้ำเชื่อมหรือน้ำผึ้งก็ได้ แล้วนำมาป้ายหัวฝีบริเวณผิวหนังภายนอกวันละ 3 ครั้ง เพื่อทำให้หัวฝียุบ แห้งไว และยังสามารถนำไปใช้ทาป้ายบริเวณที่มีแผลพุพองจากน้ำร้อนลวกหรือแผลไฟไหม้ได้ เป็นวัสดุที่ใช้เพื่อให้สมานแผล หยุดเลือดได้ดี นอกจากนั้น ยังสามารถนำมาพอกเพื่อบรรเทาความเจ็บปวดบริเวณข้อเท้า ข้อเข่าและข้อมือได้ ส่วนคนที่นำมาเคี้ยวร่วมกับใบพลูนั้นจะช่วยบำรุงฟันป้องกันฟันผุได้
สำหรับการนำปูนแดงมาใช้ประโยชน์ในการเกษตรนั้น สามารถนำมามาทาบาดแผลต่างๆ ของต้นไม้เพื่อป้องกันไม่ให้ด้วงมาเจาะลำต้น และยังป้องกันไม่ให้แผลเกิดการเน่า ใช้แช่หรือพ่นผิวผลิตผลที่เป็นพืชผักและผลไม้บางประเภทเพื่อยืดอายุผลผลิต ใช้เพื่อป้องกันโรคเชื้อราในกล้วยไม้ บอนสีและพืชต่างๆ ได้ ส่วนการนำมาใช้ประโยชน์ในการนำมาปรุงอาหารส่วนใหญ่ที่พบคือ การนำน้ำผสมปูนแดงที่เราเรียกกันว่าน้ำปูนใสมาใช้เพื่อให้เนื้อสัมผัสของอาหารมีความคงตัว เนื้อสัมผัสแน่นและกรอบ อีกทั้งยังช่วยยืดอายุของอาหาร เพราะช่วยยับยั้งแบคทีเรียและจุลินทรีย์ได้ โดยเฉพาะผลไม้ประเภทเชื่อม เช่น มันเชื่อมและกล้วยเชื่อม เป็นต้น และอาหารประเภทชุบแป้งทอดต่างๆ ที่ช่วยเพิ่มความกรอบให้แก่อาหารได้ดี
แม้ว่าในปัจจุบันจะหาปูนแดงได้ไม่ง่ายนัก แต่กระบวนการผลิตปูนแดงขึ้นมาใช้เองหรือผลิตเพื่อนำไปขายนั้นไม่มีความยุ่งยากซับซ้อนมากนัก จึงทำให้เราสามารถผลิตขึ้นมาใช้เองได้โดยให้เรานำเปลือกหอยแครง แช่น้ำทิ้งไว้ 1 เดือนทำความสะอาดทั้งเปลือกด้านในและด้านนอก นำเตาถ่านก่อกองไฟให้ร้อนระอุแล้วเทเปลือกหอยลงไปเผาจนเปลือกหอยมีสีขาวขุ่น แล้วตักเปลือกหอยที่ร้อนๆ แล้วใส่ลงไปในโอ่งมังกร ที่เติมน้ำไว้ระดับความสูงเพียงกึ่งหนึ่งของปริมารความสูงของเปลือกหอย แล้วคนให้เปลือกหอยแตกตัวกลายเป็นผงปูน หากเข้มข้นเกินให้ค่อยๆ เติมน้ำตามเหมาะสม แล้วจึงเติมน้ำขมิ้นให้กลายเป็นปูนแดงสีสวย เพียงเท่านี้ก็มีปูนแดงไว้ใช้แล้วครับ
