ต้นแก้วมุกดา ต้นไม้ชื่องามที่มีรูปทรงพุ่มสวย แต่กลับไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลายนัก บ้างก็เรียกว่า ต้นโกงกางเขา ชื่อภาษาอังกฤษคือ Perfume flower tree แปลตรงตัวว่า ต้นดอกน้ำหอม เพราะดอกมีกลิ่นหอมจรุงใจยิ่งนัก ไม้ชนิดนี้มีถิ่นกำเนิดในหมู่เกาะซามัว นิวแคลิโดเนีย และโพลินีเซียตะวันออก และกระจายพันธุ์มายังประเทศในแถบเอเชียใต้และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รวมทั้งไทย พบได้ในป่าทั่วทุกภาคของประเทศไทย เป็นพืชในวงศ์ดอกหรีดเขาและกันเกรา นิยมปลูกไว้ประดับบ้านเพราะมีดอกที่สวยงามและกลิ่นหอมทั้งปี ใบมีความโดดเด่นไม่ร่วงหล่นเท่าใดนัก ให้ร่มเงาได้ดี ยิ่งอยู่ใกล้แหล่งน้ำยิ่งเติบโตได้ดี ในต่างประเทศจะปลูกเพื่อตัดดอกอีกด้วย นอกจากนี้นำมาใช้เป็นยาพื้นบ้าน โดยนำรากของไม้ชนิดนี้มาต้มในน้ำสะอาดดื่มเพื่อบำรุงเลือด ส่วนของกิ่ง เปลือกต้น และราก สามารถใช้บรรเทาอาการคัน ลมพิษ และอาการแพ้ยางของต้นดอกรักได้ด้วยการนำไปต้มในน้ำแล้วนำมาอาบรดร่างกายเพื่อบรรเทาอาการดังกล่าวได้
ต้นแก้วมุกดา เป็นไม้ไม่ผลัดใบรอเลื้อย ทรงพุ่มเตี้ย มีความสูงราว 3 เมตร ชอบเลื้อยอิงอาศัยกับต้นไม้ใหญ่ที่อยู่ใกล้เคียง เปลือกของลำต้นเรียบ ผิวเปลือกบางสีเทา ด้านในเปลือกมีสีขาว แตกใบเดี่ยวสีเขียว ผิวเรียบ ขนาดใหญ่ หนา เหนียวและแข็ง รูปรี โคนใบแหลม ปลายใบมนและเว้าตรงกลางบ้าง ขอบใบเรียบ ใบไม่ค่อยร่วงหล่น มักออกดอกในช่วงหน้าฝน ดอกหอมมากแม้จะโรยราไปแล้วแต่จะยังเหลือกลิ่นหอมไว้ ดอกมีสีครีม ออกเป็นช่อกระจุกตรงปลายกิ่ง แต่ละช่อมีดอกย่อยราว 5 ดอก แต่ละดอกมี 5 กลีบรูปลักษณะดอกคล้ายดอกแก้ว แต่มีขนาดของดอกใหญ่กว่าดอกแก้วมาก กลีบดอกหนา ทนทาน ผล จะมีสีขาวปนเขียว ผิวเรียบมัน แต่เมื่อผลแก่จะเปลี่ยนสีเป็นสีดำ ด้านในของผลอุ้มน้ำเนื้อนิ่ม ตรงกลางของผลมีเมล็ดจำนวนมาก สีน้ำตาลแก่ กระจุกอยู่ตรงกลางของผล
การขยายพันธุ์ของต้นแก้วมุกดา สามารถทำได้ทั้งวิธีการเพาะเมล็ดจากผลที่แก่จัดแต่ยังไม่ร่วงจากกิ่งและการตอนกิ่ง แต่การเพาะเมล็ดนั้นจะต้องใช้เวลานานกว่าจะออกดอก เพราะต้นไม้จะโตช้ากว่าการขยายพันธุ์ด้วยการตอนกิ่ง แต่ระบบรากของต้นที่เกิดจากการเพาะเมล็ดจะมีความสมบูรณ์และแข็งแรงกว่าและมีทรงพุ่มที่สวยงาม การให้น้ำจะต้องให้อย่างสม่ำเสมอเพื่อไม่ให้เกิดโรคใบเหี่ยว ยิ่งปลูกในดินที่ชุ่มชื้นริมแหล่งน้ำยิ่งเจริญเติบโตได้ดี เพราะต้นแก้วมุกดาเป็นหนึ่งในไม้ที่ทนต่อน้ำท่วมได้ และควรปลูกในที่โล่งแจ้งเพื่อให้ต้นไม้มีพื้นที่ในการเติบโตได้อย่างเต็มที่
