การดื้อยาต้านจุลชีพ (Antimicrobial resistance : AMR) กำลังกลายเป็นวิกฤตสาธารณสุขระดับโลกที่ทวีความรุนแรงขึ้นอย่างต่อเนื่อง สาเหตุสำคัญมาจากการที่เชื้อจุลชีพหลายชนิดได้พัฒนากลไกต้านทานยาปฏิชีวนะที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน ส่งผลให้ประสิทธิภาพในการรักษาโรคติดเชื้อลดลง ดังนั้น นักวิจัยทั่วโลกจึงเร่งค้นหาสารออกฤทธิ์ใหม่ๆ เพื่อรับมือกับปัญหาดังกล่าว
ทั้งนี้ เปปไทด์ต้านจุลชีพ (Antimicrobial peptides: AMPs) กำลังได้รับความสนใจอย่างมากในแวดวงวิทยาศาสตร์และการวิจัย เพราะเปปไทด์เหล่านี้เป็นสายโปรตีนขนาดเล็กที่ประกอบด้วยกรดอะมิโน 6-50 ตัว มีบทบาทสำคัญในระบบภูมิคุ้มกันของสิ่งมีชีวิต โดยทำหน้าที่ปกป้องร่างกายจากการบุกรุกของเชื้อจุลชีพ คุณสมบัติเด่นของ เปปไทด์ต้านจุลชีพ คือความสามารถในการยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อจุลชีพได้อย่างกว้างขวาง (Broad spectrum) ทำให้นักวิจัยมองเห็นศักยภาพในการพัฒนาเป็นยาและสารชีวภาพที่มีประโยชน์ในหลากหลายด้าน ทั้งการแพทย์ เกษตรกรรม และอุตสาหกรรม
การศึกษาวิจัยเกี่ยวกับเปปไทด์ต้านจุลชีพเพื่อนำมาประยุกต์ใช้ในการรักษาโรคติดเชื้อ พัฒนาผลิตภัณฑ์ทางการเกษตรที่ปลอดภัย และสร้างนวัตกรรมในอุตสาหกรรมอาหารได้ในอนาคตอันใกล้ จึงเป็นก้าวสำคัญในการต่อสู้กับภัยคุกคามจากเชื้อดื้อยา และอาจเป็นกุญแจสำคัญในการปกป้องสุขภาพของมนุษย์ สัตว์ และพืชในยุคที่การดื้อยาต้านจุลชีพซึ่งกำลังเป็นปัญหาระดับโลก
สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (สวก.) จึงได้สนับสนุน โครงการวิจัย “การขยายศักยภาพการใช้ประโยชน์แมลงโปรตีนสำหรับเศรษฐกิจชีวภาพ เศรษฐกิจหมุนเวียน และเศรษฐกิจสีเขียว ด้วยเทคโนโลยีชีวภาพเกษตร” ที่ทีมวิจัยได้ริเริ่มขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรมที่เกี่ยวข้องกับการใช้แมลงโปรตีน Black Soldier Fly (BSF) หรือ Hermetia illucens ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่มีประโยชน์หลากหลาย โครงการนี้แบ่งการดำเนินงานออกเป็นสองระยะ โดยในปีแรก ทีมวิจัยมุ่งเน้นไปที่การพัฒนาวิธีการกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของแมลง BSF เพื่อสร้างเปปไทด์ต้านจุลชีพที่สามารถยับยั้งเชื้อแบคทีเรียที่มีความทนทานต่อยาปฏิชีวนะ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) นอกจากนี้ยังมีการศึกษาไมโครไบโอตาในลำไส้ของแมลง BSF เพื่อประเมินความสามารถในการย่อยสลายสารเคมีตกค้าง และการวิเคราะห์ข้อมูลจีโนมและเอพิจีโนม เพื่อพัฒนาการสกัดและวิเคราะห์เอนไซม์ลูกผสมที่มีคุณสมบัติพิเศษ
ในปีที่ 2 ของการวิจัย ทีมวิจัยมุ่งเน้นการพัฒนาต้นแบบผลิตภัณฑ์ที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้ในเชิงพาณิชย์ โดยเน้นการสร้างผลิตภัณฑ์อาหารเสริมเปปไทด์ต้านจุลชีพสำหรับการเลี้ยงสัตว์ที่มีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพสูง นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาน้ำยานาโนฟอร์มูเลชันจากไมโครไบโอตาของแมลง BSF ที่สามารถขจัดสารพิษตกค้างในผลิตผลทางการเกษตร และการผลิตเอนไซม์ลูกผสมที่มีประสิทธิภาพสูงในการย่อยโปรตีนสำหรับอาหารคนและสัตว์
ผลสำเร็จของโครงการวิจัยนี้จะช่วยเพิ่มศักยภาพในการใช้ประโยชน์จากแมลงโปรตีนและมีส่วนสำคัญในการแก้ปัญหาการดื้อยาต้านจุลชีพ โดยการพัฒนาทางเลือกใหม่ในการรักษาและป้องกันโรคติดเชื้อ นอกจากนี้ ยังสนับสนุนแนวคิดเศรษฐกิจหมุนเวียนและเศรษฐกิจสีเขียว โดยการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรชีวภาพอย่างมีประสิทธิภาพและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
