ทะเลสาบสงขลาเป็นแหล่งน้ำสำคัญของภาคใต้ที่กำลังเผชิญกับปัญหาการใช้น้ำเพื่อการเกษตรที่มีความรุนแรงขึ้น ซึ่งเป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน การลดลงของพื้นที่นาข้าวและไม้ผล รวมถึงการเพิ่มขึ้นของพื้นที่ไม้ยืนต้นและพืชไร่ พื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา โดยเฉพาะในเขตคาบสมุทรสทิงพระและจังหวัดพัทลุง กำลังประสบปัญหาการขาดแคลนน้ำและคุณภาพน้ำที่ไม่เหมาะสม การรุกล้ำของน้ำทะเลทำให้น้ำในทะเลสาบมีความเค็มสูงขึ้น ส่งผลกระทบโดยตรงต่อภาคการเกษตรซึ่งเป็นกิจกรรมหลักของพื้นที่
ทะเลสาบสงขลาประกอบด้วย 4 ส่วนหลัก ได้แก่ ทะเลน้อย ทะเลสาบตอนบน ตอนกลาง และตอนล่าง แต่ละส่วนมีลักษณะทางกายภาพและคุณภาพน้ำที่แตกต่างกัน ส่งผลให้การใช้ประโยชน์และการจัดการทรัพยากรน้ำในแต่ละพื้นที่มีความซับซ้อนและท้าทาย ข้อมูลจากสำนักงานทรัพยากรน้ำแห่งชาติชี้ให้เห็นว่า พื้นที่มีความต้องการใช้น้ำในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสูงถึง 1,813.47 ล้านลูกบาศก์เมตรต่อปี โดยภาคการเกษตรมีความต้องการใช้น้ำมากที่สุด
จากข้อมูลข้างต้น คณะวิจัยได้ตระหนักถึงความสำคัญของปัญหาที่เกิดขึ้นในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา จึงได้นำความรู้ เทคโนโลยี และนวัตกรรมที่มีอยู่มาใช้ โดยติดตั้งเครื่องวัดค่าความเค็มอัตโนมัติ 10 จุดรอบทะเลสาบและการรายงานข้อมูลผ่านช่องทางออนไลน์ซึ่งนับเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิด นอกจากนี้ คณะวิจัยยังมุ่งมั่นที่จะต่อยอดงานวิจัยที่ได้ดำเนินการไปแล้วร่วมกับสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (สวก.) เพื่อให้มีความสมบูรณ์และเกิดประโยชน์สูงสุดกับเกษตรกรในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาโดยเน้นการพัฒนาระบบพยากรณ์และแจ้งเตือนการเปลี่ยนแปลงค่าความเค็มในทะเลสาบ ทั้งในสภาวะปกติและภายใต้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เพื่อสนับสนุนการเพาะปลูกในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา รวมถึงการสร้างมาตรการหรือแนวทางการใช้น้ำจากทะเลสาบสงขลาเพื่อการเกษตร โดยความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องนำข้อมูลดังกล่าวมาร่วมวางมาตรการต่าง ๆ เพื่อการบริหารจัดการน้ำในทะเลสาบสงขลา สำหรับการวางแผนการเพาะปลูกพืชให้เกิดผลประโยชน์และความคุ้มค่าสูงสุด
ผลสำเร็จของงานวิจัยนี้นับเป็นการวางรากฐานสำหรับการบริหารจัดการน้ำในอนาคต การมุ่งเน้นสร้างประโยชน์สูงสุดให้แก่เกษตรกรในพื้นที่ควบคู่ไปกับการรักษาสมดุลของระบบนิเวศทะเลสาบสงขลาแสดงให้เห็นถึงแนวทางการพัฒนาที่คำนึงถึงมิติเศรษฐกิจและสิ่งแวดล้อม องค์ความรู้และเทคโนโลยีที่ได้พัฒนาขึ้นจากงานวิจัยนี้ จะเป็นประโยชน์ต่อพื้นที่ทะเลสาบสงขลา และนำไปประยุกต์ใช้กับพื้นที่อื่น ๆ ที่มีลักษณะคล้ายกัน ซึ่งจะนำไปสู่การแก้ปัญหาในระดับประเทศและภูมิภาคในระยะยาวเมื่อทุกภาคส่วนในสังคมร่วมมือกัน สร้างความตระหนักรู้ในวงกว้าง ส่งเสริมการมีส่วนร่วมของชุมชนท้องถิ่น และการปรับเปลี่ยนวิถีการใช้ทรัพยากรให้สอดคล้องกับหลักความยั่งยืน จะช่วยรักษาแหล่งน้ำธรรมชาติให้คงความอุดมสมบูรณ์ ส่งต่อมรดกทางธรรมชาติที่มีค่าให้แก่คนรุ่นต่อไป ดังนั้น ความสำเร็จของโครงการนี้จึงเป็นก้าวสำคัญในการสร้างสมดุลระหว่างการพัฒนาเศรษฐกิจและการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม อันจะนำไปสู่การพัฒนาที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง
