กระแสความนิยมผลิตภัณฑ์สมุนไพรและผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติกำลังเติบโตอย่างก้าวกระโดด โดยเฉพาะในกลุ่มผลิตภัณฑ์อาหาร ความงาม และการดูแลสุขภาพ ซึ่งเป็นผลมาจากการผสานความรู้ทางวิทยาศาสตร์เข้ากับภูมิปัญญาท้องถิ่น ประเทศไทยได้วางแผนพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรระยะยาว 20 ปี โดยตั้งเป้าที่จะก้าวขึ้นเป็นผู้นำสามอันดับแรกในภูมิภาคเอเชีย ท่ามกลางตลาดโลกที่มีมูลค่ามหาศาลถึง 3.2 ล้านล้านบาท รัฐบาลยังได้ผลักดันนโยบายการใช้วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม เพื่อเสริมสร้างขีดความสามารถในการแข่งขัน มุ่งเน้นการพัฒนาเศรษฐกิจสร้างสรรค์และการพึ่งพาตนเองอย่างยั่งยืน
อย่างไรก็ตาม การพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทยยังคงเผชิญความท้าทายที่สำคัญหลายประการ ทั้งในแง่ของความไม่คงตัวของสารสำคัญ ประสิทธิภาพในการดูดซึมผ่านผิวหนังที่ต่ำ อายุการเก็บรักษาที่สั้นกว่ามาตรฐาน รวมถึงต้นทุนการผลิตที่สูง นอกจากนี้ ยังมีข้อจำกัดด้านการทดสอบประสิทธิภาพและความปลอดภัยที่ยังไม่เพียงพอ ส่งผลให้ผลิตภัณฑ์สมุนไพรไทยยังไม่สามารถแข่งขันในตลาดระดับสากลได้อย่างเต็มศักยภาพ ประเด็นเหล่านี้จึงเป็นโจทย์สำคัญ ที่ผู้เกี่ยวข้องทุกภาคส่วนต้องร่วมกันแก้ไขและพัฒนา เพื่อยกระดับอุตสาหกรรมสมุนไพรไทยให้เติบโตอย่างมั่นคงและยั่งยืนต่อไป
เครดิตภาพ: ปอเทือง Crotalaria juncea L (2) โดย PEAK99 | Wikimedia Commons | CC BY 3.0
ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ปอเทืองได้รับความสนใจนำมาปลูกในฐานะพืชเศรษฐกิจที่มีศักยภาพสูง โดยเฉพาะในพื้นที่ชุมชนหลายแห่งของประเทศไทย อาทิ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา รวมถึงจังหวัดเพชรบูรณ์ พะเยา และขอนแก่น ซึ่งกรมส่งเสริมการเกษตรรายงานแนวโน้มการเพาะปลูกที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ด้วยคุณสมบัติที่เป็นพืชตระกูลถั่วที่ปลูกง่าย ทนทานต่อสภาพแห้งแล้ง และมีต้นทุนการผลิตต่ำ ทำให้ปอเทืองได้รับการส่งเสริมให้เป็นส่วนหนึ่งของโครงการเศรษฐกิจพอเพียงในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 โดยเฉพาะการใช้ประโยชน์ในด้านการเกษตรเพื่อเป็นปุ๋ยพืชสด ผลการวิจัยหลายชิ้นได้เผยให้เห็นถึงศักยภาพของปอเทืองในด้านสรรพคุณทางยา โดยเฉพาะในประเทศอินเดียที่มีการใช้ประโยชน์อย่างกว้างขวางในการรักษาโรคต่างๆ การศึกษาทางวิทยาศาสตร์พบว่าดอกปอเทืองอุดมไปด้วยสารสำคัญหลายชนิด ได้แก่ steroids, triterpenes, flavonoids, phenolics และ glycosides ซึ่งแสดงฤทธิ์ทางชีวภาพที่หลากหลาย ทั้งการต้านอนุมูลอิสระ ต้านแบคทีเรีย ต้านการอักเสบ และยับยั้งเชื้อรา ทำให้ปอเทืองกลายเป็นวัตถุดิบที่มีศักยภาพสูงในการพัฒนาต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์เพื่อสุขภาพและการแพทย์ในอนาคต
สำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (สวก.) จึงสนับสนุนทุนวิจัยในโครงการ “การพัฒนาและเพิ่มมูลค่าปอเทืองด้วยนวัตกรรมและเทคโนโลยีเพื่อ ส่งเสริมเป็นสมุนไพรที่มีศักยภาพในผลิตภัณฑ์เครื่องสำอาง” โดยมุ่งเน้นการพัฒนาและยกระดับคุณค่าของปอเทือง สมุนไพรไทยที่มีศักยภาพสูง โดยทีมวิจัยได้ประยุกต์ใช้เทคโนโลยีนาโนและกระบวนการสกัดที่ทันสมัย เพื่อพัฒนาวิธีการสกัดสารสำคัญให้มีประสิทธิภาพสูงสุด และคงความเสถียรทางเคมี ทำให้ได้สารสกัดคุณภาพสูงที่สามารถซึมเข้าสู่ผิวหนังได้อย่างมีประสิทธิภาพ เหมาะสำหรับการนำไปพัฒนาเป็นผลิตภัณฑ์เครื่องสำอางที่มีคุณภาพ นอกจากนี้ทีมวิจัยยังให้ความสำคัญกับการสร้างมาตรฐานการผลิต
ที่สม่ำเสมอในทุกล็อตการผลิต เพื่อสร้างความเชื่อมั่นในคุณภาพและความปลอดภัยให้แก่ผู้บริโภค ผ่านการควบคุมคุณภาพอย่างเข้มงวดและการใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัยในทุกขั้นตอนการผลิตผลงานวิจัยนี้นับเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาอุตสาหกรรมเครื่องสำอางจากสมุนไพรไทย ซึ่งไม่เพียงแต่จะช่วยเพิ่มมูลค่าให้กับวัตถุดิบทางการเกษตรของไทย แต่ยังส่งเสริมการสร้างรายได้ให้แก่เกษตรกรผู้ปลูกปอเทือง และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศไทยในตลาดผลิตภัณฑ์ธรรมชาติระดับโลก อันจะนำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศอย่างยั่งยืนในอนาคต
