ปลาสลิดนับเป็นปลาน้ำจืดที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจของไทยและภูมิภาคอาเซียน ด้วยรสชาติที่เป็นที่นิยมและมูลค่าทางการตลาดที่สูง ทำให้มีการเพาะเลี้ยงอย่างแพร่หลายโดยเฉพาะในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย อย่างเช่น จังหวัดสมุทรปราการและสมุทรสาคร อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมการเลี้ยงปลาสลิดกำลังเผชิญกับความท้าทายสำคัญ เนื่องจากพื้นที่เลี้ยงดั้งเดิมถูกแปรเปลี่ยนเป็นพื้นที่อุตสาหกรรมและเขตเมืองมากขึ้น ส่งผลให้พื้นที่การเลี้ยงลดน้อยลงอย่างต่อเนื่องด้วยข้อจำกัดด้านพื้นที่เลี้ยง การพัฒนาประสิทธิภาพการผลิตจึงเป็นแนวทางสำคัญในการเพิ่มผลผลิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งการใช้ประโยชน์จากความแตกต่างทางเพศของปลาสลิด ซึ่งพบว่าเพศเมียมีการเจริญเติบโตที่ดีกว่าและมีขนาดใหญ่กว่าเพศผู้อย่างชัดเจน จากการสำรวจในจังหวัดสมุทรสาครพบว่าปลาสลิดเพศเมียมีน้ำหนักเฉลี่ยมากกว่าเพศผู้ถึง 1.3 เท่า นอกจากนี้ไข่ปลาสลิดยังเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีมูลค่าสูงในตลาด ด้วยเหตุนี้ การพัฒนาเทคโนโลยีการเลี้ยงปลาสลิดเพศเมียล้วนจึงเป็นแนวทางที่มีศักยภาพอย่างยิ่งในการยกระดับอุตสาหกรรมการเลี้ยงปลาสลิดของไทยให้มีประสิทธิภาพและความยั่งยืนมากขึ้น
เครดิตภาพ: Trichopodus pectoralis โดย BEDO (Thailand) | Wikimedia Commons | CC BY-SA 4.0
การวิจัยครั้งนี้เป็นการบูรณาการองค์ความรู้และเทคโนโลยีที่ทันสมัยเพื่อพัฒนาการเพาะเลี้ยงปลาสลิดเพศเมียล้วน โดยทีมวิจัยได้ดำเนินการพัฒนาเทคโนโลยีที่ครอบคลุมทั้งการใช้เทคนิค Direct Feminization ผ่านการแปลงเพศด้วยฮอร์โมน และเทคนิค Indirect Feminization ด้วยการพัฒนาปลา neomale เพื่อเป็นพ่อพันธุ์ในการผลิตประชากรเพศเมียล้วน ทีมวิจัยได้มุ่งขยายผลสู่การทดลองในระดับฟาร์ม พร้อมกับการพัฒนาเทคโนโลยี DNA marker ที่มีความจำเพาะต่อเพศปลาสลิด ซึ่งจะเป็นเครื่องมือสำคัญในการคัดเลือกและจำแนกเพศปลาได้อย่างแม่นยำ นอกจากนี้ ทีมวิจัยยังให้ความสำคัญกับการศึกษาองค์ประกอบทางโภชนาการ ค่าทางโลหิตวิทยา ค่าเคมีในเลือด และภูมิคุ้มกันแบบไม่จำเพาะของปลาสลิดเพศเมียล้วน เพื่อให้เข้าใจถึงสรีรวิทยาและสุขภาพของปลาอย่างครบถ้วน การถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่ฟาร์มเกษตรกรเป็นอีกหนึ่งภารกิจสำคัญของโครงการ โดยทีมวิจัยได้คัดเลือกฟาร์มในจังหวัดสมุทรสาครเป็นพื้นที่นำร่องในการทดสอบและถ่ายทอดเทคโนโลยี ซึ่งจะทำให้เกษตรกรได้เรียนรู้และเข้าใจกระบวนการผลิตปลาสลิดเพศเมียล้วนอย่างถูกต้อง ตั้งแต่การคัดเลือกพ่อแม่พันธุ์ การเพาะพันธุ์ การอนุบาล ไปจนถึงการเลี้ยงจนได้ขนาดตลาด การดำเนินงานในลักษณะนี้จะช่วยให้การถ่ายทอดเทคโนโลยีเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน เนื่องจากเกษตรกรได้เห็นผลสำเร็จและประโยชน์ที่เกิดขึ้นจริงในพื้นที่ของตนเอง
ผลงานวิจัยนี้จะสร้างประโยชน์ต่ออุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงปลาสลิดของประเทศไทย
โดยการพัฒนาเทคโนโลยีการผลิตปลาสลิดเพศเมียล้วนจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและผลตอบแทนทางเศรษฐกิจแก่เกษตรกร ด้วยข้อได้เปรียบของปลาสลิดเพศเมียที่มีอัตราการเจริญเติบโตที่ดีกว่าและให้ผลผลิตไข่ที่มีมูลค่าสูง การถ่ายทอดเทคโนโลยีสู่ฟาร์มเกษตรกรจะช่วยยกระดับมาตรฐานการเพาะเลี้ยงและสร้างความยั่งยืนให้แก่อุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงปลาสลิดของไทย อันจะนำไปสู่การเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศในตลาดอาเซียนและตลาดโลก
