สามารถสืบค้นผลงานวิจัยและองค์ความรู้การเกษตร ได้ที่ https://tarr.arda.or.th/ปี 2565

หญ้าเอ็นยืด หรือผักกาดน้ำ

หญ้าเอ็นยืด หรือผักกาดน้ำ เป็นชื่อของสมุนไพรที่เรียกแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่น เป็นพืชในวงศ์เทียนเกล็ดหอยมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Plantago major L. มีถิ่นกำเนิดในประเทศแถบยุโรปและเอเชียเหนือและเอเชียกลาง และกระจายพันธุ์ไปยังพื้นที่อื่นๆ อย่างกว้างขวางทั่วโลก สามารถพบเห็นได้ในทุ่งหญ้า ที่โล่งกว้าง ท้องทุ่ง และริมถนนหนทาง เป็นต้นไม้ที่ทนต่อการย่ำเหยียบได้ดี มีรากที่ยึดติดกับดินได้อย่างแน่นเหนียว ช่วยยึดหน้าดินป้องกันการชะล้างของผิวดินและเหมาะต่อการปลูกเพื่อฟื้นฟูสภาพดิน เป็นสมุนไพรเก่าแก่ที่คนในกลุ่มประเทศนอร์ดิก ได้แก่ เดนมาร์ก ฟินแลนด์ ไอซ์แลนด์ นอร์เวย์ สวีเดน รวมทั้งกรีนแลนด์และหมู่เกาะแฟโร รู้จักกันมายาวนาน ปัจจุบันได้นำหญ้าเอ็นยืด หรือผักกาดน้ำ มาเป็นวัตถุดิบในการผลิตยาสมุนไพรเพื่อใช้รักษาแผล

ประเทศไทยเรานั้นได้นำสมุนไพรชนิดนี้มาใช้เพื่อบรรเทาอาการเมื่อยล้าของกล้ามเนื้อและเส้นเอ็น สมกับชื่อหญ้าเอ็นยึด นอกจากนี้ในตำรายาไทย ยังได้ระบุว่า สมุนไพรชนิดนี้จัดเป็นยาที่มีฤทธิ์เย็น มีรสชาติหวาน สามารถนำทั้งต้นมาต้มในน้ำสะอาดแล้วดื่มเพื่อลดไข้ บรรเทาอาการร้อนใน ลดอาการเจ็บคอ ขับปัสสาวะ ใช้รักษาหนองในและกามโรค หากนำใบมาโขลกและประคบบริเวณผิวหนังที่อักเสบจะช่วยบรรเทาการอักเสบได้ ใช้บรรเทาอาการคันบริเวณผิวหนังเมื่อเกิดอาการแพ้หรือโดนแมลงกัดสัตว์ต่อย ในตำราแพทย์แผนจีนจะใช้ทั้งต้นเพื่อรักษาอาการนิ่ว แก้อาการท้องเดิน ฝี และแก้ไข้ที่เกิดจากไวรัส  นอกจากใช้เป็นสมุนไพรรักษาโรคแล้ว เรายังสามารถนำใบสดมารับประทานเป็นอาหารเหมือนผัดสดทั่วไป คือนำมารับประทานคู่น้ำพริก ลาบ และยำ ได้

หญ้าเอ็นยืด หรือผักกาดน้ำ เป็นพืชอายุยาว ประเภทล้มลุก ลำต้นอยู่ชิดกับผิวดิน มีความสูงระหว่าง 30-100 เซนติเมตร มีรากที่สั้นและแต่ย่อยจำนวนมาก ใบเดี่ยว สีเขียวลักษณะคล้ายใบผักกาด ผิวใบเรียบ ขอบใบมีทั้งเรียบและเป็นคลื่นเล็กน้อย โคนใบแคบ ปลายใบกลมมีติ่ง เมื่อหักก้านใบจะพบเส้นใยคล้ายเส้นเอ็น จึงน่าจะเป็นที่มาของชื่อ หญ้าเอ็นยึดแตกดอกเป็นช่อทรงกระบอก เรียว ยาว ประกอบด้วยดอกย่อยสีเขียวปนน้ำตาลอ่อน ขนาดเล็ก ไม่มีก้านดอก เรียงเป็นแนวบนแกนช่อดอก มีใบประดับรียาวสีน้ำตาล  ให้ผลที่มีผิวเกลี้ยง รสขม สีเขียวเข้มออกดำ มีเมล็ดอยู่ภายในผลประมาณ 10-15 เมล็ด

หญ้าเอ็นยืด หรือผักกาดน้ำ สามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยเมล็ดและการแยกกอ แต่ส่วนใหญ่นิยมใช้การเพาะด้วยเมล็ด ปลูกได้ในดินทุกประเภทและเจริญเติบโตได้ดีในพื้นที่โล่งแจ้ง แพร่กระจายตัวได้เร็ว แม้ในพื้นที่แห้งแล้งก็ตาม

สามารถสืบค้นผลงานวิจัยและองค์ความรู้การเกษตร ได้ที่  https://tarr.arda.or.th

พันธมิตร

Chulabook