ประเทศไทยครองตำแหน่งผู้ผลิตและส่งออกทุเรียนรายใหญ่ของโลก โดยมีการเติบโตอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ทั้งในด้านปริมาณผลผลิตและมูลค่าการส่งออก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในตลาดจีนซึ่งเป็นตลาดสำคัญ อย่างไรก็ตาม การรักษาความเป็นผู้นำในตลาดโลกไม่ใช่เพียงแค่การเพิ่มปริมาณผลผลิต แต่ยังต้องให้ความสำคัญกับคุณภาพและมาตรฐานที่เป็นที่ยอมรับในระดับสากล ผู้ประกอบการและเกษตรกรจึงมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาคุณภาพการผลิต โดยนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้ เช่น เทคโนโลยีชีวภาพทางการเกษตรที่ช่วยลดการใช้สารเคมีและยาฆ่าแมลง เพื่อผลิตทุเรียนที่มีคุณภาพสูง ปลอดภัย และได้รับการรับรองมาตรฐาน ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างความแข็งแกร่งให้กับอุตสาหกรรมทุเรียนไทยในระยะยาว และรักษาตำแหน่งผู้นำในตลาดโลกอย่างยั่งยืน ประเด็นสำคัญที่ต้องใส่ใจคือการพัฒนาคุณภาพควบคู่ไปกับการเพิ่มปริมาณผลผลิต โดยเน้นการใช้เทคโนโลยีที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมเพื่อตอบสนองความต้องการของตลาดโลกที่ให้ความสำคัญกับความปลอดภัยทางอาหารมากขึ้น
เกษตรกรชาวสวนทุเรียนกำลังเผชิญกับปัญหาโรคระบาดและแมลงศัตรูพืช ที่ส่งผลกระทบต่อผลผลิตและความยั่งยืนของการเพาะปลูก โดยเฉพาะโรครากเน่าโคนเน่าที่เกิดจากเชื้อราไฟทอปเธอรา ซึ่งสามารถทำให้ต้นทุเรียนยืนต้นตายได้ แม้ว่าเกษตรกรจะพยายามแก้ปัญหาด้วยวิธีการดั้งเดิม เช่น การใช้สารเคมี แต่วิธีเหล่านี้มักเป็นเพียงทางออกชั่วคราวและอาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ด้วยเหตุนี้ จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องพัฒนาวิธีการใหม่ๆ ในการจัดการปัญหาดังกล่าว โดยมุ่งเน้นไปที่การใช้เทคโนโลยีชีวภาพที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมและมีประสิทธิภาพในระยะยาว เพื่อรักษาความสมดุลของระบบนิเวศในสวนทุเรียนและสร้างความยั่งยืนให้กับอุตสาหกรรมการเกษตรไทย
เครดิตภาพ: Ripe Durian Tree in Samosir Island 02 โดย Christian Advs Sltg | Wikimedia Commons | CC BY-SA 3.0
คณะวิจัยได้พัฒนาแนวทางใหม่ในการแก้ปัญหาโรครากเน่าโคนเน่าในทุเรียน โดยใช้เทคโนโลยีชีวภาพผ่านโครงการวิจัยที่ได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานพัฒนาการวิจัยการเกษตร (องค์การมหาชน) โดยมุ่งเน้นการใช้ประโยชน์จากเชื้อเอนโดไฟท์แอคติโนมัยสีท คณะวิจัยได้แยกเชื้อจากส่วนต่างๆ ของต้นทุเรียนพันธุ์หมอนทอง และคัดเลือกเชื้อที่มีประสิทธิภาพในการควบคุมโรคและส่งเสริมการเจริญเติบโตของต้นกล้าทุเรียน ผลการศึกษาพบเชื้อจีนัส Streptomyces ที่มีประสิทธิภาพสูง 2 ไอโซเลท คือ FN35 และ SC21 ซึ่งสามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อรา Phytophthora palmivora สาเหตุของโรครากเน่าโคนเน่าได้มากกว่าร้อยละ 80 นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติในการสร้างสารส่งเสริมการเจริญเติบโตของพืช เช่น IAA การละลายฟอสเฟต และการสร้างสาร siderophore ซึ่งแสดงให้เห็นว่าเชื้อที่ค้นพบมีศักยภาพสูงในการพัฒนาเป็นชีวภัณฑ์ที่มีประสิทธิภาพ สามารถทำงานได้ทั้งในเชิงป้องกันโรคและส่งเสริมการเจริญเติบโตของทุเรียน เป็นแนวทางที่มีประสิทธิภาพและยั่งยืนในการจัดการสวนทุเรียน
จากความสำเร็จในโครงการที่ผ่านมา คณะวิจัยได้ต่อยอดสู่การพัฒนา “สูตรสำเร็จชีวภัณฑ์เชื้อเอนโดไฟท์แอคติโนมัยสีทเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตทุเรียน” โดยมุ่งเน้นการผลิตหัวเชื้อชนิดผงที่มีประสิทธิภาพสูงและสามารถเก็บรักษาได้นาน โดยใช้วัตถุดิบอินทรีย์ราคาประหยัด ซึ่งชีวภัณฑ์ที่พัฒนาขึ้นนี้มีความโดดเด่นหลายด้าน ได้แก่ มีความจำเพาะกับต้นทุเรียน เนื่องจากเชื้อถูกคัดแยกมาจากต้นทุเรียนพันธุ์หมอนทองโดยตรง ปลอดภัยในการใช้งาน สามารถใช้ได้อย่างสม่ำเสมอ ช่วยควบคุมโรครากเน่าโคนเน่าและเสริมสร้างความแข็งแรงให้กับต้นทุเรียน ลดการใช้สารเคมีในการควบคุมโรค เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และช่วยเพิ่มผลผลิตทุเรียนอินทรีย์ที่เป็นที่ยอมรับตามมาตรฐานสากล
ผลสำเร็จจากงานวิจัยนี้นับเป็นก้าวสำคัญในการพัฒนาการเกษตรยั่งยืน โดยใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์ที่มีอยู่ในธรรมชาติ เพื่อแก้ปัญหาโรคพืชและเพิ่มผลผลิต ช่วยให้เกษตรกรลดการพึ่งพาสารเคมี และยังเป็นการยกระดับคุณภาพและความปลอดภัยของผลผลิตทุเรียนไทยในตลาดโลกอีกด้วย
