โด่ไม่รู้ล้ม คือสมุนไพรที่คนโบราณมีความเชื่อว่ามีสรรพคุณเสริมสมรรถภาพทางเพศให้แก่เพศชาย แค่เพียงชื่อของพืชสมุนไพรชิดนี้ฟังเพียงครั้งเดียวก็จำชื่อได้ เหตุที่ชื่อนี้อาจเป็นเพราะว่าพืชชนิดนี้มีดอกที่ชูก้านช่อตั้งตรง ไม่ยอมล้มลงแม้ว่าต้นจะตายไปแล้วก็ตาม บางตำราก็ว่า เป็นเพราะต้นสมุนไพรชนิดนี้แม้จะถูกเราเดินเหยียบหรือโดนทับจะล้มลงเพียงไม่นานก็จะฟื้นตัวขึ้นมาในเวลาเพียงชั่วครู่เท่านั้น แต่ในแถบภาคอีสานจะเรียกชื่อคิงไฟนกคุ่ม ด้วยเหตุที่เจ้านกกระทาพันธุ์คุ่มชอบมาพักในกอของต้นโด่ไม่รู้ล้มนั่นเองครับ
หญ้าโด่ไม่รู้ล้ม เป็นไม้ล้มลุก ถือเป็นสมุนไพรที่เติบโตเองตามธรรมชาติในพื้นที่รกร้างในทุกภาคของประเทศไทย พบได้ทั้งในป่าลึกและป่าละเมาะ ลักษณะลำต้นจะมีความสูงไม่เกิน 2 คืบ มีขนบางๆ สีขาวสากตามลำต้น มีใบเดี่ยวเรียงกันที่เป็นแพบริเวณโคนต้นเรี่ยดิน ผิวใบสากและมีขน บริเวณขอบใบมีรอยหยักแหลมถี่ ใบมีผิวสากทั้งสองด้าน ก้านใบสั้น เมื่อผลิดอกจะแทงยอดมาจากกลางลำต้นให้ดอกเป็นช่อทรงกระบอกสีม่วง
โด่ไม่รู้ล้ม จัดว่าเป็นยาสมุนไพรพื้นฐานที่หมอพื้นบ้านรู้จักกันมาช้านาน สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้หลายอย่าง โดยนำมาใช้ทั้งเป็นยาเดี่ยวและยาเข้าตำรับกับสมุนไพรตัวอื่น เพื่อใช้ขับของเสียในร่างกาย ทั้งปัสสาวะ น้ำเหลือง เหงื่อ ลดอาการบวมน้ำ ลดหวัดละไข้ และที่สำคัญคือใช้เสริมสร้างสมรรถภาพทางเพศ บางตำราใช้เป็นยาโด๊ปใช้ได้ทั้งชายและหญิง ทั้งนี้การใช้ประโยชน์ของพืชสมุนไพรชนิดนี้ สามารถนำทั้งต้น ราก ใบ มาใช้ประโยชน์ได้ แตกต่างกันไปตามการใช้งาน แต่ที่พบมากในภาคเหนือคือนำต้นแห้งและรากแห้งไปต้มดื่ม เพื่อเพิ่มความฟิตทั้งร่างกายและเพิ่มความกำหนัด และยังช่วยคลายกล้ามเนื้อ บรรเทาอาการปวดเอว หรือนำไปต้มกับเนื้อหมูซดเป็นน้ำซุปร้อนๆ ทานต่อเนื่องกันราวๆ 5 วัน ก็ทำให้ได้ทั้งอาหารอร่อยและสรรพคุณทางยา ทางด้านหมอแผนปัจจุบันเองก็ได้มีการนำสารสกัดโด่ไม่รู้ล้มมาวิจัยหาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา ซึ่งพบว่าช่วยบรรเทาอาการอักเสบ ระงับแบคทีเรียและไวรัส ได้อีกด้วยนะครับ
ในตลาดปัจจุบันจะพบว่ามีผลิตภัณฑ์สมุนไพรหลายตัวที่ผลิตจากโด่ไม่รู้ล้ม เช่นยาแคปซูลโด่ไม่รู้ล้ม ไม่รู้ล้มผง โดยมีหลายยี่ห้อและเน้นว่าเป็นผลิตภัณฑ์สำหรับผู้ชาย หากเพื่อนๆ เกษตรกรท่านใดมีไอเดียบรรเจิด อยากจะปลูกโด่ไม่รู้ล้ม เพื่ออบแห้งแล้วนำไปขายให้แก่ผู้ผลิตสมุนไพรเหล่านี้ ก็คงเป็นแนวทางที่ดีไม่น้อยเลยนะครับ เพราะตอนนี้ต้องยอมรับว่าสมุนไพรนับเป็นทางเลือกใหม่แก่ผู้บริโภคที่รักสุขภาพทั้งหลายครับ
